Page 17 - Konu Özetleri AYT Biyoloji

BIYOLOJI

KONU MERKEZÎ SİNİR SİSTEMİ-ORTA BEYİN, ARKA BEYİN, OMURİLİK
ÖZETİ
AYT AYT AYT AYT AYT AYT AYT AYT AYT AYT AYT AYT

ORTA BEYİN
Orta beyin hareketli bir cismin gözle takibinde baş ve göz hareketlerini koordine eden görme ile ilgili refleksleri düzenler.
Yandan yaklaşan bir cismin görüntüsü henüz beyindeki görme merkezinde oluşmadan fark edilir ve baş o yöne çevrilir.
İşitme duyusunda elde edilen bilgi ya burada değerlendirilir ya da ön beyinde ilgili merkeze aktarılır. Beklenmedik bir anda
yüksek bir ses şiddetine karşı irkilme refleksini düzenler. Orta beyin, beyin ve beyincik ile bağlantıları koruyarak çizgili kas-
ların hafif kasılması (kas tonusu) ve vücut duruşunun kontrolünde görev alır. Dopamin salgılayan nöronlara sahiptir. Orta
beyindeki nöronların dejenerasyonu Parkinson hastalığına neden olur.
ARKA BEYİN
Arka Beynin Genel Yapısı
Arka beyin; pons, omurilik soğanı ve beyincikten oluşur.

Pons

Omurilik soğanı

Beyincik
Arka beynin bölümleri ve görevleri

Pons
Çevresel sinir sistemiyle orta beyin ve ön beyin arasında bilgi taşınmasını sağlayan köprü görevi görür. Ponsun bazı ak-
sonları beyinciğin sağ ve sol kısımlarını birbirine bağlar.
• Omurilik soğanıyla yutma, kusma, dolaşım, solunum gibi fonksiyonların kontrolünde görev alır.
• Omurilik soğanındaki solunum merkezlerini düzenleyerek normal solunum ritminin korunmasına yardımcı olur.

Omurilik soğanı
Beyinden çıkıp omuriliğe ve perifere dağılacak sinirler omurilik soğanında çapraz yapar. Omurilik soğanında sinirlerin
çaprazlanması sonucu her bir beyin yarım küresi esas olarak beynin karşı tarafındaki kasların istemli hareketlerini kontrol
eder. Omurilik soğanı; solunum, dolaşım, sindirim, boşaltım gibi sistemlerin homeostasinin korunmasını kontrol eden ref-
leks merkezidir.
• Kalbin kasılma kuvvetini ve hızını belirleyen, kan basıncını düzenlemek için damar çapını ayarlayan, solunum ritmini
ve derinliğini kontrol eden merkezleri içerir.

• Hıçkırma, hapşırma, öksürme, çiğneme, yutma, kusma gibi reflekslerin de kontrol merkezidir.
• Bu işlevleri bakımından omurilik soğanının hayati önemine atfen hayat düğümü de denir. Omurilik soğanı zarar gö-
ren bir insan hayatını sürdüremez.

• Bitkisel hayatta veya komada bulunan kişilerin omurilik soğanındaki ve beyin sapındaki faaliyetler devam etmektedir.
Bu kişiler bu sayede dışarıdan alınacak bir desteğe ihtiyaç duymadan solunumunu devam ettirebilir. Diğer organları
da yaşamını devam ettirecek ölçüde kendi kendine çalışmaya devam eder.

BİYOLOJİ - AYT MEBİ KONU ÖZETLERİ 17