Page 21 - Konu Özetleri AYT Biyoloji

ÇEVRESEL SİNİR SİSTEMİ, SİNİR SİSTEMİ RAHATSIZLIKLARI VE SAĞLIKLI YAPISININ KORUNMASI

Alzheimer
Beynin erken yaşlanması olarak da tanımlanan Alzheimer hastalığı genellikle 60’lı yaşlarda başlar ve hızla mental (zi-
hinsel) gücün kaybına neden olur. Hastalığın başlangıcında özellikle beyindeki hafıza merkezi olan hipokampus bölgesi
etkilenir. Genellikle bu süreci uç beyindeki nöron kaybı izler. Alzheimer hastalığının teşhisi yapılırken en belirgin özellikler
bakımından sinir sisteminde hücre dışı plak oluşumu ve nörofibril yumaklarının varlığı araştırılır. Nöron aksonunda bulu-
nan bir zar proteini parçalanır, hücre dışında birikerek nöronlar için toksik etkiye sahip amiloid plaklar oluşturur. Bu plaklar
aynı zamanda sinaptik iletişimi engeller. Hücre içinde mikrotübüllerin düzenlenmesinden ve işlevinden sorumlu proteinler
yanlış katlanarak nörofibril düğümler oluşmasına yol açar. Bu proteinlerin yanlış katlanmaları diğer proteinlerin de yanlış
katlanmalarına ve bir nörofibril yumağı oluşmasına neden olur. Hücre içinde biriken bu protein yumakları da nöron için
toksik etkiye sahiptir. Zamanla hızlı bir şekilde nöron kaybı yaşanır.

Alzheimer hastalarında plak oluşumu

Alzheimer hastaları hafızasını, muhakeme ve soyut düşünme yeteneğini kaybeder. Alzheimer hastalarının kişiliklerinde
bariz değişiklikler gözlenir. Hastalığa sahip kişiler genellikle birkaç yıl içinde giderek kötüleşir ve özel
bakıma ihtiyaç duyabilir. Alzheimer hastaları; eşleri, çocukları gibi kendilerine en yakın kişileri bile tanıyamaz hâle gelebilir.
Hastalığın ilerleyen evrelerinde hareket kabiliyetinde bozukluk, halüsinasyon ve nöbetler ortaya çıkabilir. Hastalık patoloji-
sini veya hastalık seyrini değiştiren kanıtlanmış tedaviler henüz mevcut değildir. Sağlıklı beslenme, egzersiz, kitap okuma,
hafıza geliştirici oyunlar oynama, bulmaca çözme gibi zihinsel ve sosyal olarak uyarıcı faaliyetlerin Alzheimer hastalığına
yakalanma riskini azalttığı düşünülmektedir.

Normal beyin Alzheimerlı beyin

Epilepsi (sara)
Epilepsi (sara), merkezî sinir sisteminin bir kısmının ya da tamamının denetimsiz bir şekilde aşırı etkinliği sonucu tekrar-
layan nöbetler biçiminde görülen bir nörolojik bozukluktur. Epilepsinin farklı biçimleri olmasına karşın en belirgin özelliği
nöbetlere neden olmasıdır. Merkezî sinir sistemindeki nöronların anormal bir biçimde aşırı senkronize elektrik sinyalleri

BİYOLOJİ - AYT MEBİ KONU ÖZETLERİ 21