Page 23 - Konu Özetleri AYT Biyoloji

BIYOLOJI

KONU SALGI BEZLERİ, HORMONLARIN GENEL ÖZELLİKLERİ VE
ÖZETİ ETKİLERİ, EPİFİZ BEZİ, HİPOFİZ BEZİ
AYT AYT AYT AYT AYT AYT AYT AYT AYT AYT AYT AYT

SALGI BEZLERİ
Tüm doku ve organların uyumlu çalışmasında, kararlı bir iç dengenin (homeostasi) sağlanmasında sinir sistemi ve endok-
rin sistem birlikte görev yapar. Endokrin sistem, hormon adı verilen kimyasalları salgılayan endokrin bezlerden meydana
gelir. Endokrin bezler, kanalsız bezler olup salgıladıkları hormonları doğrudan kana verdikleri için bu bezlere iç salgı bezleri
de denir. Hipofiz bezi, tiroit bezi, paratiroit bezi, adrenal bezler vb. endokrin bezlere örnektir.

HORMONLARIN GENEL ÖZELLİKLERİ VE ETKİLERİ
Hormonlar, iç ve dış çevreden gelen uyarılara göre sentezlenen kimyasal maddelerdir. Kandaki glikoz, mineral, su gibi iç
etkenler ile ışık, basınç vb. dış etkenlerin miktarındaki değişiklikler hormon sentezlenmesini uyarır. Ayrıca kandaki hormon
miktarı ve sinir sisteminin endokrin bezlerini uyarması hormon sentezi üzerinde etkilidir.
Hormonlar, endokrin bezlerden ve sinir hücrelerinin akson ucundan; mide, ince bağırsak, böbrek, karaciğer ve pankreas
gibi organlardaki endokrin hücrelerinden salgılanır. Genellikle salgılandıkları yerlerde etkili olmayıp kanla hedef hücreleri-
ne taşınır. Bazı hormonların hedefi bir veya birkaç doku olabilirken bazı hormonların hedefi bütün vücut hücreleridir.
Endokrin hücreler tarafından salgılanan hormonlar; büyüme, gelişme, üreme, davranış, enerji metabolizması, kandaki
madde miktarının belirli yoğunluklarda tutulması gibi olayları düzenler. Hormonlar kanda çok az miktarda bulunur. Kanda
belirli bir miktara ulaşınca etkili olmaya başlar.
Hormonun hedef hücresinin zarında veya hücrenin içinde ona özgü reseptörü bulunur. Hormonun reseptöre bağlanması
ile hedef hücrede tepki oluşur. Hedef hücrenin hormona verdiği tepki, nöronlarla verilen tepkiden daha yavaş ve geç olma-
sına karşın etkisi uzun sürelidir. Görevini tamamlayan hormonlar, etkiledikleri hedef hücrede ya da karaciğerde parçalanır.

İnsanda Bulunan Başlıca Endokrin Bezler
• Epifiz bezi • Timüs bezi
• Hipofiz bezi • Pankreas
• Tiroit bezi • Böbrek üstü bezleri (adrenal bezler)
• Paratiroit bezi • Eşeysel bezler (yumurtalık ve testis)

Başlıca endokrin bezler

BİYOLOJİ - AYT MEBİ KONU ÖZETLERİ 23