Page 77 - Konu Özetleri AYT Psikoloji

ZEKÂ TÜRLERİ - ZEKÂ VE YARATICILIK

c) Çok Etmen Kuramı: Zekâ, birçok özel yeteneğin toplamından meydana gelmektedir.
Thorndike zekâyı soyut zekâ, sosyal zekâ ve mekanik zekâ olmak üzere üçe ayırır.
Soyut Zekâ: Sayı ve kelime cinsinden sembolleri anlama ve kullanma yeteneğidir. Matematiksel ilişkileri kurmak soyut
zekânın işidir. Yazarlar, şairler, besteciler bu zekâ türüne sahiptir.
Sosyal Zekâ: İnsanları anlama ve onlarla başarılı ilişkiler kurabilme yeteneğidir. Bu zekâya sahip olanlar kendilerini baş-
kalarına sevdirir, dostlar edinir, aranan kişi hâline gelir. Mesela; politikacı, öğretmen, psikolog bu zekâ türüne sahiptir.
Mekanik Zekâ: Çeşitli araç-gereç ve makineleri yapma, kullanma yeteneğidir. Mühendisler, tamirciler ve iş makinelerini
kullanan operatörler vb. mekanik zekâyı kullanırlar.

Gardner’a göre ise birbirinden bağımsız ve her biri beyindeki ayrı bir sistem tarafından kendi kurallarına göre işleyen 8
zekâ çeşidi vardır.
Gardner, yaptığı araştırmaların sonucunda zekâ türlerine sonradan varoluşçu-felsefi zekâ ve duygusal zekâyı da eklemiş-
tir.
Sözel-Dilsel Zekâ: Dilin etkili bir şekilde kullanılmasını sağlayan dil becerileriyle ilgili olan zekâ türüdür. Sözel-dilsel zekâ-
ya sahip bireylerin kelime dağarcığı diğerlerine oranla daha gelişmiş olur. İletişim ve hitabet becerileri ile başkalarını
etkilemeleri mümkündür. Bu zekâ türüne sahip insanlar genellikle, edebiyat, dilbilim, hukuk, siyaset gibi alanlarda daha
başarılı olur.
Mantıksal-Matematiksel Zekâ: Sayı ve sembolleri etkin kullanarak soyut problemleri çözebilme, kavramlar, düşünceler
ve fikirler arası karmaşık ilişkileri algılayabilme ve mantık yürütebilme becerisidir. Bu zekâ türüne sahip bireylerde eleşti-
rel düşünme becerileri gelişmiştir. Matematik, mühendislik, ekonomi, bilgisayar bilimleri, mimarlık, istatistik gibi alanlara
oldukça yatkındırlar.
Görsel-Mekânsal Zekâ: Görülenleri hafızaya alma, resimlerle ve şekillerle düşünebilme, boyutlandırma ve görsel tasarım-
lar kurgulama becerisidir. Görsel-mekânsal zekâsı yüksek olan insanlar görüntüleri, yüzleri ve ince detayları hatırlamakta
iyidirler. Nesneleri farklı açılardan görselleştirebilirler. Tasarım, grafik, görsel sunum ve çizimler ilgi alanlarını oluşturur. Bu
zekâ türüne sahip bireyler güzel sanatlar, mühendislik, mimarlık gibi alanlarda başarılı olabilirler.
Bedensel-Kinestetik Zekâ: Kişinin zihin ve beden uyumunun fiziksel performansla birleşerek belli bir amaca yönelik faa-
liyette bulunması becerisine dayanır. Örneğin bir cerrahın ameliyat yaparken ince motor kaslarını çok iyi kontrol edebilme
becerisi bu zekâ türü ile ilgilidir. Bu zekâ türüne sahip kişilerin dans, spor gibi alanlarda oldukça yetenekli oldukları düşü-
nülür. Aynı anda farklı spor dallarıyla uğraşabilir ve başarı elde edebilirler.
Müzik-Ritim Zekâsı: İnsanın sesleri yorumlaması, bir araya getirmesi, işlemesi ve doğadaki seslere duyarlılığının yüksek
olması gibi becerileri kapsar. Bu zekâ türüne sahip kişiler bir ya da birden fazla enstrüman çalabilirler. Şarkı ve şiirler söz
konusu olduğunda güçlü bir belleğe sahiptirler. Müzik, kompozisyon, orkestra şefliği gibi alanlarda başarı yakalayabilirler.
Kişiler Arası-Sosyal Zekâ: Başka insanların duyguları, inançları ve niyetlerini anlama ve bunlar arasında ayrım yapabil-
me yeteneğidir. Sözlü ve sözsüz iletişim becerileri oldukça gelişmiştir. Sosyal zekâ türüne sahip insanlar ekip çalışmaların-
da başarılı olabilirler. Kendilerini ifade etmekte zorlanmazlar. Farklı bir ortama girdiklerinde kolaylıkla uyum sağlayabilirler.
Organizasyon becerileri gelişmiştir. Eğitim, siyaset, iletişim bilimleri, psikoloji gibi alanlara yatkındırlar.

PSİKOLOJİ - AYT MEBİ KONU ÖZETLERİ 77