Page 78 - Konu Özetleri AYT Psikoloji

ZEKÂ TÜRLERİ - ZEKÂ VE YARATICILIK

İçsel Zekâ: Kişisel istek ve hayaller doğrultusunda duyguları, düşünceleri yönlendirebilme becerisidir. Bu zekâya sahip
kişiler, potansiyellerinin farkındadırlar. Kendilerini geliştirme konusunda oldukça duyarlıdırlar. Bireyselliğe eğilimlidirler.
Genellikle çalışmalarını da bireysel olarak yürütmekten hoşlanırlar. İlgi alanları ve kişisel gelişim konusunda kendilerine
sürekli yeni hedefler belirler ve bu hedeflere ulaşmaya çalışırlar. Edebiyat, felsefe, güzel sanatlar gibi alanlarda başarılı
olabilirler.
Doğa Bilimci Zekâ: Doğayı ve doğadaki canlıları inceleyip çıkarımlar elde etmek ve bu çıkarımları yorumlamakla ilgili be-
cerileri kapsar. Çevre konusunda duyarlı bir yapıya sahiptirler ve sorumluluk almayı severler. Biyoloji, tıp, botanik, zooloji,
fotoğraf, kimya, arkeoloji, antropoloji gibi alanlara yatkındırlar.
Varoluşçu-Felsefi Zekâ: Yaşamın anlamı, başlangıcı, sonu gibi insanın varoluşu hakkında derin sorular sorma ve sor-
gulama becerisidir. Kişi yaşam, ölüm, sonsuzluk, evren, kader gibi konuları sorgulayarak verdiği cevaplara göre yaşama
karşı bir tavır geliştirir.
Duygusal Zekâ: Kendi duygularını tanıma ve yönetebilme, başkalarının duygularını anlama, sosyal yaşamda başarılı
olma becerisidir. Duygusal zekâsı yüksek bireyler; insanlarla daha başarılı ilişkiler kurar, çevreye, değişen şartlara daha
kolay uyum sağlar ve diğer insanları daha iyi anlar.

• Her bireyde bu zekâ türlerinden en az bir tanesi baskın olarak görülür. Baskın olan zekâ türüne uygun öğrenme or-
tamlarının hazırlanması bireylerin güçlü yönlerinin gelişmesini sağlar. Örneğin bedensel-kinestetik zekâsı baskın olan
bir çocuğa uzun süre hareketsiz kalacağı öğrenme görevleri verilmez. Çocuğun dokunarak, hareket ederek yaptığı
öğrenme görevleri ile zaten baskın olan zihin-beden uyumu geliştirilir.
• Zekâ türleri, insanların farklı beceri ve yeteneklerini temsil eder. Ancak bu yetenekler birbirinden bağımsız değildir.
Genellikle bir kişi, birden fazla zekâ türünü aynı anda kullanır. Örneğin matematiksel problemleri çözerken görsel dü-
şünme yeteneğimizi de kullanabiliriz.

Zekâ ve Yaratıcılık
Yaratıcılık kavramı genel anlamda; üretmek, yeni ve farklı bir şey yapmak, bilinenden yararlanarak yeni buluşlar, yeni
düşünceler ortaya atmaktır. Yaratıcılık; zekâ testlerine yansımayan, zekâ düzeyinden ayrı değerlendirilen bir beceridir.
Yapılan araştırmalarda IQ testlerinden yüksek puan alma ile yaratıcılık arasında doğrudan bir ilişki kurulamamıştır.
Yaratıcı düşünme esneklik, orijinallik ve akıcılık olmak üzere üç özelliği içinde barındırır. Esneklik, bir probleme verilen
cevapların çeşitliliğidir. Orijinallik, cevapların farklılığıdır. Akıcılık ise bir problemi ayrıntılı ele alabilmek ve başkalarının
göremediği bağlantıları görebilmektir. Her bireyde bu özellikler belli seviyede vardır ve geliştirilebilir.
Yaratıcı bireyler; özgür, enerjik, öğrenmeye hazır ve ilgilidir. Hayal gücünü kullanabilme, kalıplardan kurtulma, farklı olana
ve yeniliğe karşı istekli olma ve riski göze alma özelliklerine sahiptir.

78 MEBİ KONU ÖZETLERİ PSİKOLOJİ - AYT