Page 80 - Konu Özetleri AYT Psikoloji

KİŞİLİK VE KİŞİLİĞİN GELİŞİMİ - KİŞİLİK KURAMLARI

Freud’a göre kişiliğin üç katmanı bulunur. Bunlar:
İd (İlkel Benlik): Kişiliğin doğuştan gelen yönüdür. İlkel arzu ve istekleri, biyolojik gereksinimleri barındırır. İd; kişiliğin
çocuksu tarafıdır, haz ilkesine dayanır, acıdan kaçar, kural tanımaz ve hemen doyuma ulaşmak ister.
Ego (Benlik): Kişiliğin gerçeklikle ilgili yanıdır. İd ile süper egonun isteklerini uzlaştırmaya çalışır. Kişiliğin psikolojik ya-
nıdır. Bilincin her üç (bilinç, bilinç öncesi, bilinçaltı) katmanında da işlevde bulunur. Ego’ nun temel amacı, biriken psişik
enerjiyi boşaltmaktır.
Süper Ego (Üst Benlik): Kişiliğin toplumsal yanıdır. Toplumun kural ve yasaklarını temsil eden suçlayıcı, cezalandırıcı,
vicdani yöndür.
Bu üç katman sürekli etkileşim hâlindedir.

DİKKAT
Sağlıklı bir kişilik, egonun id ile süper ego arasında dengeyi sağlamasına bağlıdır.

b) Fenomenolojik Kuram: Fenomen, kişinin kendisini ve çevresini kendine özgü bir şekilde algılama ve anlamlandırma
biçimidir. Bu kuramın en önemli temsilcileri Abraham Maslow ve Carl Rogers’tır. İnsancıl yaklaşım olarak da bilinen bu
yaklaşıma göre birey, yaşamıyla ilgili kararları vermekte özgürdür ve uygun koşullar sağlandığında kendi potansiyelini
en üst düzeye kadar geliştirebilir. Ayrıca her birey eşsiz ve biriciktir.

Fenomenolojik yaklaşımda benlik kavramı önemlidir.
Benlik: İnsanın kendi kişiliğine ilişkin yargıları, görüşleri ve değerlendirmeleridir.
Benlik Saygısı: Bireyin kendisini özgün bir birey olarak değerli ve karşılaştığı sorunlarla başa çıkabilecek kadar yeterli
hissedebilmesidir.
Gerçek Benlik: Bireyin sahip olduğu özelliklerden oluşur.
İdeal Benlik: Bireyin olmak istediği benliktir, ümit ve isteklere dayanır.

DİKKAT

İdeal benlik ile gerçek benlik birbirine ne kadar yakınsa bireyin benlik saygısı o kadar yüksek olur.

c) Psikososyal Kuram: Kuramın temsilcisi Erik Erikson’dur. Erikson’a göre temel kişilik özelliklerinin gelişimi yaşamın
ilk yıllarıyla sınırlı değildir. Kişilik gelişimi bütün yaşam boyunca devam eder. Kişiliğin oluşmasında biyolojik faktörlerle
birlikte sosyal çevre ve kişiler arası ilişkiler önemlidir. Erikson her gelişim döneminin kendine özgü gelişim görevleri
olduğunu söyler.
Bireyin belli davranışları, belli dönemlerde kazanabilmesine kritik dönem denir.

Erikson, kişiliği 8 döneme ayırarak açıklar. Kişi her gelişim döneminde farklı bir çatışma ile karşılaşır. Birey bu çatışmalarla
başa çıkabildiği oranda sağlıklı bir kişilik geliştirir.

80 MEBİ KONU ÖZETLERİ PSİKOLOJİ - AYT