Page 83 - Konu Özetleri AYT Psikoloji

BİREYSEL FARKLILIKLAR - KİŞİLİĞİN ÖLÇÜLMESİ

2) Gözlem: Bir ya da birden fazla araştırmacının bireyi değişik ortamlarda izleyerek elde ettikleri verileri kaydetmeleri
şeklinde tanımlanabilir. Gözlem, kişilik özelliklerini doğal ortamda izleme fırsatı verir ve ayrıntılı bilgi sağlar ancak göz-
lenme etkisi ile gözlenen kişi doğal davranmayabilir. Ayrıca bu tekniğin uygulanması uzun zaman gerektirir.
3) Görüşme: Görüşmecinin, kişiliğini ölçeceği bireyle doğrudan doğruya iletişim kurmasına dayanan bir tekniktir. Gö-
rüşmede bireyin cevapları, jestleri, mimikleri ve beden dili değerlendirilir. Elde edilen sonucun güvenilir olması için
görüşmecinin uzman olması ve objektif değerlendirme yapması gerekir. Görüşme yapılan kişinin doğal davranmama
ihtimali de unutulmamalıdır.

Kişiliğin Ölçülmesinde Kullanılan Testler
1) Anket ve Envanterler: Anket; bireyin ailesi, kişisel nitelikleri, duygu ve düşünceleri hakkında bilgi elde etmek ama-
cıyla hazırlanmış yazılı veya sözlü sorular grubudur. Anket pratik, ekonomik ve değerlendirilmesi kolay bir tekniktir.

Kişilik envanterleri ise, kişinin belli durumlardaki tepki ve hisleri hakkında bilgi vermesine dayanan, cevapların seçenek-
ler şeklinde sunulduğu ve cevaplayıcının kâğıt üzerinde işaretleme yaptığı testlerdir. Kişilik özellikleri, sorulara verilen
“evet” ya da “hayır” cevaplarıyla değerlendirilir. Testin uygulandığı kişilerden, kendisiyle ilgili maddeleri işaretlemesi
istenir.
Edwars Kişisel Tercih Envanteri (EKTE): Tek bir kişilik boyutunu ölçmek için Allen Edwars tarafından 1964 de hazır-
lanan envanterin amacı; özerklik, dayanıklılık, yakınlık, ilgi görmek, düzen vb. temel ihtiyaçları ölçmek ve bu ihtiyaçların
bireydeki önem derecesini saptamaktır. Bu yolla kişilerin en güçlü ihtiyaçlarını bilmek ve bu ihtiyaçları giderebilecekleri en
uygun seçenekleri bulmada bireylere yardımcı olmaktır.
Minnesota Çok Yönlü Kişilik Envanteri (MMPI): Ruh sağlığı yönünden normal ve normal olmayan kişileri belirleme
amacı ile geliştirilmiş bir kişilik testidir. Minnesota Çok Yönlü Kişilik Envanteri; 16 yaş ve üstü, en az orta eğitim seviye-
sindeki bireylere uygulanabilir. Envanteri cevaplayan kişinin zekâ düzeyinin 80’in üzerinde olması gereklidir. Teste tabi
olan kişi her bir maddenin kendisine uygun olup olmadığını düşünerek “bilmiyorum”, “doğru”, “yanlış” cevaplarından birini
seçer. Uyaran belirsiz olmadığı ve kişinin teste verebileceği cevaplar sınırlandırıldığı için MMPI testi kişiliği objektif olarak
değerlendiren bir test olarak kabul edilir. Genellikle klinik alanda, okullarda, okul öncesi eğitim kurumlarında, iş yerlerinde
kullanılmaktadır.
16 Kişilik Faktörü Envanteri (16 KFE): Raymond B. Cattel (Reymınd Ketıl) ve Herbert W. Eber (Hörbırt Ebır) tarafından
1995 yılında geliştirilmiştir. 16 KFE, hem bireysel hem de grup testi olarak uygulanabilmektedir. 16 yaş ve üzerindeki bi-
reylere uygulanmaktadır. Kişiliğin 16 boyutunu ölçen alt testler bulunmaktadır. 16 KFE, 184 maddeden oluşan bir testtir.
Test, çoktan seçmelidir.

DİKKAT

16 Temel Kişilik Özelliği: Grupta olma isteği, problem çözme, amaçlarını gerçekleştirme, baskınlık, spontanlık, ku-
ralları sorgulama, sosyal girişkenlik, mantık veya duyguyu kullanım, başkalarına güven, soyuta odaklılık, kendini ifade
etme tercihi, kendini sorgulama, yeniliğe açıklık, karar verme tarzı, mükemmeliyetçilik ve gerginliği içerir.

2) Derecelendirme Ölçekleri: Kişiliğin, başkaları üzerinde bıraktığı etkilere bakılarak değerlendirilmesidir. Derecelen-
dirme ölçekleri, insanın belli kişilik özelliklerine ne oranda sahip olduğunu gösterir. Bireyi tanıyanlar onu çeşitli özellik-
leri bakımından değerlendirir. Özellikler iki uç arasında sıralanır ve bunların derecelendirilmesi istenir. Değerlendiren
kişinin bakış açısı işin içine girdiğinden oldukça öznel bir yöntemdir.

PSİKOLOJİ - AYT MEBİ KONU ÖZETLERİ 83