Page 90 - Konu Özetleri AYT Psikoloji

STRESLE BAŞA ÇIKMA YOLLARI - SAVUNMA MEKANİZMALARI

7- Bastırma: Hoşa gitmeyen, rahatsızlık veren ya da uygun görülmeyen duygu, düşünce, istek ve hatıraların bilinçaltına
itilmesidir.
Örneğin insanların sevmediği fakat görüşmek zorunda olduğu bir kişiyle randevu saatini ya da görüşeceği kişinin adını
unutması.
Bastırma mekanizmasının aşırı kullanılması ruhsal durgunluk, donukluk, sıkıntı ve unutkanlığa yol açar. Bunun sonucunda
ise bireyde ciddi psikolojik sorunlar ortaya çıkabilir.

DİKKAT
Freud’a göre hiçbir güdü tamamen baskı altına alınamaz. Bastırılan ve unutulduğu zannedilen güdüler rüyalarda be-
lirmekte, dil sürçmesi gibi değişmiş şekillerde tekrar bilince çıkma yolları bulmakta ve yaşantımızı etkilemeye devam
etmektedirler.

8- Telafi Etme (Ödünleme): Bireyin herhangi bir alandaki eksikliğini veya başarısızlığını başka alanlardaki etkinliklerle
kapatma çabasıdır.
Akademik olarak başarılı olmayan bir bireyin spor dallarından birinde büyük başarılar kazanması ödünleme mekanizma-
sına örnek olarak verilebilir.
Telafi; genellikle fiziksel veya zihinsel bir eksiklikten dolayı üzüntü duyan bireylerin, güven ve saygınlık sağlamak için ya-
pabileceği herhangi bir konuda eksik oldukları konulara yönelik çabalarını kapsayan bir savunma mekanizmasıdır. Olumlu
yönde telafi olabileceği gibi olumsuz telafiler de olabilir.
9- Polyannacılık (Tatlı Limon): Bireyin hayal kırıklığı yaratan bir durum ya da olaya karşı hep iyi tarafından bakarak
olumsuzluklarda olumlu bir yön görmesidir.
Örneğin parasını kaybeden birinin “Belki ihtiyacı olan biri bulmuştur.” demesi.
10- Yadsıma (İnkâr): Bireyin istemediği, rahatsızlık verici olay veya durumları yok sayması yani görmezlikten ve an-
lamamazlıktan gelmesidir. Yani gerçekliğin acı veren yönünün bilinçten uzaklaştırılmasıdır. Bireyin bu savunma meka-
nizmasını kullanma nedeni, yaptığı veya yaşadığı kötü olay ve eylemlerden doğabilecek kaygıdan kendini kurtarmaya
çalışmasıdır. Birçok insan katlanılması güç bir felaket ya da yenilgiyle karşılaştığında “Bu olanlar benim başıma gelmiş
olamaz.” duygusunu yaşar.

Eşini kaybeden birinin hâlâ eşinin elbiselerini yıkayıp, ütüleyip dolapta saklaması bu savunma mekanizmasına örnektir.

DİKKAT
Yadsıma ve bastırma mekanizmaları birbirleriyle karıştırılır. Yadsıma, dış tehdide karşı bir savunmayken; bastırma, iç
tehdide karşı bir savunmadır. Bastırma çeşitli dürtüleri ve duygulanımları bilinçten uzaklaştırırken, inkâr dış gerçekliğin
görülmesine engel olur.
11- Gerileme (İlkele Dönüş): Bireyin temel istek ve ihtiyaçlarının karşılanamamasından kaynaklanan doyumsuzluk ve
kaygı durumlarında, olması gereken olgunluk düzeyinden daha basit bir olgunluk düzeyine inmesidir.
Örneğin küçük kardeşini kıskanan bir çocuğun kardeşinin oyuncaklarıyla oynaması veya altını ıslatması, yaşlı bir kadının
genç kızlar gibi giyinmesi, aşırı makyaj yapması.
12- Özdeşleşme: Çeşitli engellenmeler, başarısızlıklar karşısında bireyin kimi zaman herhangi bir alanda başarılı kişi
veya kişilerle ya da saygınlık ve güç simgesi olan bir kurumla kendini aynı görme, kendisini onlara yakın hissetmekle kıs-
men doyum sağlamasıdır.
Örneğin arkadaşı ile yaptığı bilek güreşinde yenilen bir çocuğun “Benim babam da senin babanı yener.” demesi. Okul
takımına seçilemeyen bir öğrencinin, takım gol atınca kendisi atmış gibi sevinmesinin ya da reklamlarda ünlü kişilere yer
verilmesinin temelinde bu mekanizma bulunur.

90 MEBİ KONU ÖZETLERİ PSİKOLOJİ - AYT