Page 66 - Konu Özetleri AYT Sosyoloji

TOPLUMSAL KÜLTÜRÜN ÖNEMİ

Kültür merkezcilik, örneği tarihsel süreçte sıklıkla görüldüğü şekilde kendi doğrularının mutlaklığından hareketle diğer kül-
tür unsurlarını yukarıdan aşağıya yeniden şekillendirmeden (toplum mühendisliği) yok etmeye (soykırımlara) kadar giden
davranışlara da yol açabilmektedir. Kültür merkezci bakış açısına örnek olarak televizyonda izlenen belgesellerdeki yerli
kabileleri küçümseme, farklı toplumların geleneksel kıyafetlerini hor görme, farklı kültürlerde elle yemek yeme alışkanlığını
aşağılama ve farklı toplulukların diliyle alay etme verilebilir.
YABANCI KÜLTÜR HAYRANLIĞI
Yabancı kültür hayranlığı, başka bir kültürün kendi kültüründen daha üstün olduğu inancıdır. Diğer kültürlere hayranlık
duymaya ve kendi kültürünü küçümsemeye dayanır. Burada kişi içine doğduğu kültürü değersiz görür ve hiçbir analitik mu-
hakemeye dayanmaksızın dışarıdan gelen her tür kültür unsurunu olumlamaya dayalı bir ruh hâli ile davranır. Örneğin kali-
tesinden bağımsız olarak ithal ürünleri her durumda yerli ürünlere tercih etmek yabancı kültür hayranlığının bir sonucudur.

DİKKAT
Yabancı kültür hayranlığı, kültürel bağnazlığın tam tersidir.

KÜLTÜREL GÖRELİLİK
Kültürel görelilik, her kültürü kendi koşulları içinde değerlendirmek gerektiğini esas alan bir yaklaşımı ifade eder. Bu
yaklaşım, hiçbir kültürün diğerinden üstün olmadığını kabul ederek farklı kültürel değer, inanç ve uygulamalara saygıyı öne
çıkarmaktır. Bu yaklaşımda bir kültür sadece kendi bağlamı içinde değerlendirilebilir.

DİKKAT
Kültürel bağnazlıktan ve kültürel yozlaşmadan kaçınma, kültürel görelilikle mümkün olabilir.

Kültürel göreliliğe sahip olmak her kültürün kendi öznelliği içinde ele alınmasını zorunlu kılar ve farklılıkların tuhaf, yetersiz,
gereksiz olarak yorumlanmasını engeller. Örneğin bazı kültürlerde sabah kahve içmek bazı kültürlerde ise çay içmek iki
farklı kültürel alışkanlıktır. Bu alışkanlıklardan hiçbiri diğerinden üstün ya da aşağı olarak değerlendirilemez. Ancak kültü-
rel görelilik her türlü kültürel uygulamaya kayıtsız şartsız saygıyı ifade etmez. İnsan onuruna, doğaya zarar veren kültürel
alışkanlık, antidemokratik uygulama, insan hakları ihlali vb. konularda kültürel göreliliği uygulamak söz konusu değildir.
KÜLTÜREL ZEKÂ
Kültürel zekâ, kültürel göreliliği uygulayabilme yetisidir. Ne kendi kültürel değerlerini terk etmek ve diğer kültürleri koşulsuz
desteklemek ne de kendi kültürel değerlerini koşulsuz kabul etmektir. Eleştirel bakış değişim ve dönüşümün anahtarıdır.
Kültürel zekâ, bu eleştirel bakışı koruyarak insana ve doğaya zarar vermeyen her türlü kültürel değer, inanç, uygulama
veya alışkanlığa saygı gösterebilme becerisidir. Saygı, belirli fikirlerin veya davranışların koşulsuz ve sessizce onaylanma-
sını ifade eden tahammül ya da hoşgörü ile karıştırılmamalıdır. Saygıda farklılıkların olağanlığı eleştirel bir bakışla kabul
edilir.

66 MEBİ KONU ÖZETLERİ SOSYOLOJİ - AYT