Page 32 - Konu Özetleri AYT Türk Dili ve Edebiyatı

HALK ŞİİRİ 1

NEFES

Güzel âşık cevrimizi
• Bektaşi tarikatlarının inanışlarını dile getiren şiirlerdir. Çekemezsin demedim mi
• Konusunu genellikle vahdetivücut anlayışı, Bu bir rıza lokmasıdır
ehlibeyt ve on iki imam sevgisi oluşturur.
Yiyemezsin demedim mi
• Kendilerine özgü bir beste ile okunmak için yazılır.
• Nazım birimi dörtlük olup uyaklanışı koşmaya Yemeyenler kalır nâ-çâr
benzer ve daha çok hece ölçüsüyle söylenir.
Gözlerinden kanlar saçar
• Pir Sultan Abdal, nefesleriyle ünlüdür.
Bu bir demdir gelir geçer
Duyamazsın demedim mi

NUTUK

Ey özün insan bilen
Var edep öğren edep
• Tarikata yeni girmiş müritlere, tarikatın adap ve yol Ey edep erkân bilen
yordamını anlatan şiirlerdir.
Var edep öğren edep
• Tarikatla, tasavvufla ilgili öğütler verilir.
• Hece ölçüsüyle söylenir, dörtlük nazım birimi ile
oluşturulur. Edeptir asl-ı taat
• Sade bir dille söylenen didaktik şiirlerdir. Küllî sıfat cümle zât
Varlığın edebe sat
Var edep öğren edep

DEVRİYE

• Tasavvufta ilahi nurun; topraktan madene, maden- Dokuz ay on gün batn-ı maderde
den bitkiye, bitkiden hayvana, hayvandan yaratı- Kudretten gözüme çekildi perde
lanların en şereflisi insana geçişi ve insanın da
insanı kâmil mertebesine yükselerek yaratıcısına Vaktim tamam olup ahiri yerde
dönmesine ‘‘devir kuramı’’ denir. Çıkıp ten donundan cihana geldim
• Devirle ilgili bütün bu hususları ele alan şiirlere
devriye adı verilir. Yaradılışın başlangıcı ve sonu, Hakikat meyinden nûş edip kanıp
varlığın nereden gelip nereye gittiği ve bu ikisi
arasındaki aşamaları konu edinen şiirlerdir. Can gözlerim o gafletten uyanıp
• Hece ölçüsüyle ve dörtlük nazım birimi ile Kudretten her türlü renge boyanıp
oluşturulur. Bu âlem-i nakş u elvana geldim

32 MEBİ KONU ÖZETLERİ TÜRK DİLİ VE EDEBİYATI - AYT 32