Page 26 - Konu Özetleri TYT Biyoloji

LİPİTLER

Doymamış Yağ Asitler
• Karbon atomları arasında çift bağlar bulunur. Bu durum yağ asidine esneklik kazandırır.
• Oda sıcaklığında sıvı hâldedir.
• Genellikle bitkisel kaynaklıdır.

• Doymamış yağ asidi içeren yağlara doymamış yağlar denir. Örneğin; ayçiçek yağı, mısır yağı, zeytinyağı.

DİKKAT

Bazı yağ asitleri vücutta sentezlenemez ve dışarıdan hazır alınması gerekir. Bu yağ asitlerine temel (zorunlu=esansiyel)
yağ asitleri denir. Omega 3 ve omega 6 dışarıdan alınması gereken yağ asitlerine örnek verilebilir. Ceviz, keten tohumu,
ıspanak, soya fasulyesi, balık ve balık yağı gibi besinlerde bulunur.

HATIRLAYALIM

Doymamış yağ asitleri hidrojen atomları ile doyurularak trans yağlar elde edilir. Margarinler, trans yağa örnektir. Trans
yağların kalp-damar sağlığı üzerine olumsuz etkileri vardır.

Fosfolipitler
• Hücre zarının yapısına katılır.
• Gliserole bağlı iki yağ asidi ve bir fosfat grubundan oluşan lipit çeşididir.
• Fosfolipit moleküllerinin dış ortama ve hücrenin içine bakan baş kısımları hidrofilik (suyu seven), zarın iç kısmındaki
kuyruk bölgeleri ise hidrofobik (suyu sevmeyen) yapıdadır.

Hidrofilik kısım

Hidrofobik kısım

Hidrofilik kısım

Hücre zarında çift katlı fosfolipit tabakası
Steroitler
• Yapısında dört karbon halkası ve karbon halkasına bağlı çeşitli işlevsel yan gruplar bulunan lipit çeşididir.
• Östrojen ve testosteron gibi erkek ve dişi eşey hormonlarının yapısına katıldığından düzenleyici görevleri vardır. Ayrı-
ca safra salgısı ile A ve D vitaminlerinin yapısına da katılır.
• Kolesterol hayvansal kaynaklı bir steroit örneğidir. Hücre zarının bir bileşenidir. Zarın akışkanlığını artırır, esnekliğini ve
dayanıklılığını sağlar. Sinir hücrelerinde yalıtım görevi yapar. Kolesterol, omurgalılarda karaciğerde sentezlenir ayrıca
besinlerle de alınır.
• Bitkilerde kauçuk, eterik yağ, reçine ve haşhaş sütü gibi dış salgılar steroitlere örnektir.

KRİTİK BİLGİ

Tavuk derisi, yumurta sarısı, sakatat, ıstakoz ve karidesi fazla tüketmek, kanda kolesterol düzeyini yükseltebilir.
Bunun sonucunda damar sertliği, damar tıkanıklığı görülebilir. Kalbi besleyen damarların tıkanması kalp krizine, beyni
besleyen damarların tıkanması bilinç kaybına ve felce neden olabilir.
26 MEBİ KONU ÖZETLERİ BİYOLOJİ - TYT