Page 28 - Konu Özetleri TYT Biyoloji

BİYOLOJİ

KONU
ÖZETİ PROTEİNLER
TYT TYT TYT TYT TYT TYT TYT TYT TYT TYT TYT TYT

PROTEİNLER
Yapısı

Canlılarda yapısal olarak en fazla bulunan organik moleküllerdir.
Karbon (C), hidrojen (H), oksijen (O) ve azot (N) elementlerinden
oluşur. Bazıları kükürt (S) ve fosfor (P) da içerebilir.
Monomerleri amino asitlerdir.
Proteinler, 20 çeşit amino asidin farklı sayı ve dizilişle bir araya gelme-
siyle oluşur. Bitkiler 20 çeşit amino asidin tamamını üretir, insanlar 12
çeşidini karaciğerde üretirken 8 çeşidini üretemez. İnsan vücudunda
üretilemeyen dışarıdan besinlerle hazır alınmak zorunda olan bu ami-
no asitlere temel (esansiyel = zorunlu) amino asitler denir.
Proteinli besinlerle beslenmek canlılık açısından önemlidir.

Bir amino asidin yapısında merkezdeki karbona bağlı bir hid-
rojen atomu, bir amino grubu, karboksil grubu ile “R” ile gös-
terilen değişken (radikal) grup vardır. Canlılardaki 20 farklı
amino asidin değişken grupları birbirinden farklı olduğundan
amino asitlerin çeşitliliğini de radikal grup belirler.

Amino grubu Radikal grup
Karboksil grubu
H H OH
N C C
H O
R
Bir amino asidin genel formülü

KRİTİK BİLGİ

Amino asitler amfoter özellik gösterir. Amfoter özellik; kuvvetli asitler karşısında baz, kuvvetli bazlar karşısında asit gibi
davranmak demektir. Bu özellik, amino asitlerin bulundukları ortamdaki pH değerini belirli sınırlarda tutmalarını sağlar.
pH değerinin belli sınırlarda tutulması da canlılar açısından çok önemlidir.

OH OH

Bir amino asidin karboksil grubundaki hidroksit ile diğer
amino asidin amino grubundaki hidrojenin etkileşime gir- Amino asit Amino asit
mesiyle peptit bağı kurulur, bir molekül su açığa çıkar ve
dipeptit oluşur. Protein oluşumunu sağlayan bu reaksi-
yonlara peptitleşme denir. Peptit bağı

OH

Dipeptit
Dipeptit oluşumu

28 MEBİ KONU ÖZETLERİ BİYOLOJİ - TYT