Page 32 - Konu Özetleri TYT Biyoloji

ENZİMLER

• Her enzim her substrata etki etmez. Enzimler substratlara özgüdür.
• Enzim substratına bağlanarak enzim-substrat kompleksi oluşur. Enzimin substratına bağlandığı bölgeye aktif bölge
denir. Substrata enzim etki ederek ürüne dönüştürür. Enzim, herhangi bir değişikliğe uğramaz.

A B A-B B C D
Substrat Enzim Enzim-Substrat Enzim Ürünler
bileşiği
Enzimatik bir tepkimenin gerçekleşmesi

• Bazı enzimler çift yönlü çalışabilir yani tersinirdir. Alyuvarlarda bulunan karbonik anhidraz enzimi karbondioksitle suyu
birleştirip karbonik asit oluştururken, karbonik asidi karbondioksite ve suya da çevirdiğinden çift yönlü çalışan tersinir bir
enzimdir.
Akciğer Kılcallarında
CO + H O H CO
2 2 2 3
Doku Kılcallarında
(Karbonik asit)

Karbonik anhidraz enziminin karbondioksit taşınırken gerçekleştirdiği tepkimeler

DİKKAT
Karaciğerde hidrojen peroksiti (H O ) parçalayan katalaz ve sindirim olaylarını gerçekleştiren sindirim enzimleri gibi bazı
2 2
enzimler bu kurala uymaz yani tersinir olarak çalışmaz. Tepkimeleri tek yönlüdür.

H O + Katalaz H O + 1/2 O + Katalaz
2 2 2 2

• Enzimler sadece hücre içinde üretilir ancak hem hücre içinde hem de hücre dışında çalışabilir. Örneğin, sindirim en-
zimleri hem hücre içinde hem hücre dışında çalışabilir.

• Bazı enzimler substratının sonuna “az” eki getirilerek adlandırılır. Örneğin; lipaz enzimi lipitlere, maltaz enzimi mal-
toza, sükraz enzimi sükroza etki eden enzimlerdir. Tripsinojen ve pepsinojen gibi bazı enzimler ise inaktif hâllerinin
sonuna “jen” eki getirilerek adlandırılır. Bunlar aktifleştiklerinde “jen” eki gider tripsin ve pepsin adını alır.
• Enzimler takım hâlinde çalışır. Bir enzimin ürünü kendinden sonraki enzimin substratıdır. Örneğin; amilaz enziminin
son ürünü olan maltoz, maltaz enziminin substratıdır. Maltazın son ürünü ise glikozlardır.

Nişasta + H O + Amilaz Maltoz + Dekstrin + Amilaz
2

Maltoz + H O Maltaz Glikoz + Glikoz + Maltaz
2

Amilaz ve maltaz enzimleri takım hâlinde çalışan enzimlere örnektir.
Son ürünlerin ortamda birikimi enzimatik tepkimelerin hızını azalttır. Bu nedenle enzimatik reaksiyonlar feed back (geri
besleme) ile düzenlenir.

HATIRLAYALIM
Solunum enzimleri gibi bazı enzimler vücudun tüm hücrelerinde bulunur. Subsratın yüzeyi ne kadar geniş olursa enzim
etkinliği de o kadar hızlı olur.

32 MEBİ KONU ÖZETLERİ BİYOLOJİ - TYT