Page 222 - Öğretim Programı Okuryazarlığı Öğretmen Rehber Kitabı

Öğretim Programı Okuryazarlığı EK 3: Tarih 12 (12.1.2. - Çözümleme) Ders Planı Örneği

Süre: 20 dk.

Bilgi Notlarım
20. yüzyılın başlarına gelindiğinde Osmanlı Devleti Avrupa’da ortaya çıkan milliyetçilik akımından
ve sömürgecilik yarışından büyük oranda etkilenmiştir. Bu olumsuzlukları ortadan kaldırmak için
farklı gruplar ve fikir akımları ortaya çıkmıştır.
2. Abdülhamit'in yönetiminden memnun olmayan İttihat ve Terakki Cemiyeti, Reval Görüşmeleri-
nin Osmanlı Devleti’ni yok edeceği endişesiyle 2. Meşrutiyet’i padişaha ilan ettirmişlerdir. Mebusan
meclisi yeniden açılmış ve Kanun-i Esasi (1876 Anayasası) yeniden yürürlüğe girmiştir. Meclisin
yeniden açılmasıyla Osmanlıda çok partili hayata geçiş sağlanmış oldu. Bulgaristan’ın bağımsız
olması (1908), Bosna Hersek’in Avusturya tarafından işgal edilmesi (1908) ve Girit’in Yunanistan’a
katılmasıyla (1908) yaşanan olumsuzluklar, iç politikadaki huzursuzluğu daha da artırmıştır. Meş-
rutiyet yönetimine karşı olanlar tarafından 31 Mart Ayaklanması (13 Nisan 1909) çıkarıldı. Bu isyan
padişaha karşı değil rejime (yönetim şekline) karşı çıkan ilk isyandır. İsyan Mustafa Kemal’in de
içinde bulunduğu Hareket ordusu tarafından bastırıldı. İsyanın sonucunda 2. Abdülhamit tahttan
indirilerek Sultan Mehmet Reşat (V. Mehmet) tahta çıkarıldı.
1911 yılında sömürgecilik yarışına geç katılan İtalya Osmanlı topraklarından pay kapmak için Trab-
lusgarp’ı işgal etti. Bu savaşta Mustafa Kemal Gazeteci Şerif lakabıyla Derne ve Tobruk’ta mücade-
3-AÇIKLAMA da kaldı. Trablusgarp, İtalya’ya bırakılınca Osmanlı Kuzey Afrika’daki son toprak parçasını kaybetti.
le etti. Ancak Balkan Savaşı başlayınca Osmanlı Devleti İtalya ile Uşi Antlaşması imzalamak zorun-

Karadağ, Sırbistan, Bulgaristan ve Yunanistan’ın Osmanlıya saldırmasıyla l. Balkan Savaşı baş-
ladı. Osmanlı yenilgiye uğradı. Bu savaşla Osmanlının Balkanlardaki son toprağı olan Arnavutluk
bağımsızlığını ilan etti ve Osmanlı Devleti ile Londra Antlaşması imzalandı. Balkan Devletleri’nin
aralarındaki anlaşmazlık sonucu 2. Balkan savaşı çıktı. Osmanlı Devleti, saldırıya geçerek Edirne,
Kırklareli ve Dimetoka’yı düşman işgalinden kurtardı.
Osmanlı Devleti’ni dağılmaktan kurtarmak ve eski görkemli günlerine geri döndürmek amacıyla
çeşitli fikirler ortaya atılmıştır. Bu fikirlerin başlıcaları Osmanlıcılık, İslamcılık, Türkçülük ve Ba-
tıcılık olmuştur. Türkçülük akımı Türkiye Cumhuriyeti’nin kurulmasında etkili olan temel akım ol-
muştur.
Üst üste yaşanan savaşlar kaybedilen topraklardaki Türk ve Müslümanların Anadolu’ya göçlerini
hızlandırmıştır. Bunun beraberinde göçmenleri iskân ettirme ve bunlara iş bulma sorunu orta-
ya çıkmıştır. Fiyatlar hızla artmış işsizlik sorunu ortaya çıkmıştır. Ayrıca göçler şehir sayılarını ve
şehirdeki insan sayısını arttırmış, şehirlerin altyapı ulaşım sorularını gidermek için çalışmaların
artmasını sağlamıştır.
Avrupa sanayileşmesini tamamlarken Osmanlı bu süreçte geri kalmış, hammadde ihraç etmeye
başlamıştır. Bu durum Osmanlının ekonomide Avrupa’ya bağımlı hâle gelmesine neden olmuştur.
Osmanlı ilk dış borcunu Kırım Savaşı sonrasında almıştır. Ekonomideki olumsuzluklar yüzünden
borçlarını ödeyemeyince Avrupalı devletler Osmanlı’dan borçlarını almak için Düyûn-ı Umûmiye
İdaresini (Genel Borçlar İdaresi) kurmuşlardır.

220
220