Page 72 - Öğretim Programı Okuryazarlığı Öğretmen Rehber Kitabı

Öğretim Programı Okuryazarlığı

Kodlama lerin doğru anlaşılıp anlaşılmadığı görmek için öğ-
rencilerden bu terimleri dersin bağlamına uygun bir
Kodlama, çalışan bellekteki bilginin uzun süreli bel-
lekte var olan ve daha önceden öğrenilen bilgilerle cümle içinde kullanmaları istenebilir. Kavram yanılgı-
ilişkilendirilerek uzun süreli belleğe aktarılma süreci- larının ortaya çıkarılmasında oldukça etkilidir.
dir. Kodlamada yeni bilgi, uzun süreli bellekte hâliha- Soru Sorma
zırda var olan örgütlenmiş bilgi içine yerleştirilmek- Öğrenenin kendine ya da çevresindekilere sözlü ya da
te ya da eklenmektedir. İngilizce dersinde alfabenin yazılı olarak soru sormasıdır. Bu strateji sorun çözme
öğretiminde şarkının kullanılması bu stratejiye örnek becerilerini de geliştirir. Konuya uygun mantıklı ve tu-
gösterilebilir.
tarlı sorular sorabilmek konunun anlaşılmasını gerek-
Şema Oluşturma tirdiğinden, öğrenme öğretme sürecinde öğrencile-

Bilişsel düzeyde görsel öğrenmeyi karakterize eden rin sorular oluşturmasını istemek anlamlı öğrenmeyi
bu strateji, bireyin bilgiyi yeniden yapılandırmasını sağlayacaktır.
sağlar. Örneğin biyoloji dersinde yaşam döngüsü ko- Özetleme
nusu anlatıldıktan sonra kavramların ilişkilerini anla- Öğrencinin kendi cümleleri ile mümkün olduğu kadar
tan bir kavram haritası oluşturmaya teşvik edici süreç metin dışı kavramlar kullanarak konuyu ana hatları ile
tasarlanabilir.
anlatmasıdır. Algılanan bilginin farklı cümlelerle ifade
Eklemleme edilebilmesi bilginin benimsendiğinin bir göstergesi

Eklemleme, bilginin anlamlılığını artırmak üzere, bilgi kabul edilebilir.
bütününün parçaları arasındaki bağıntı, çağrışım sa- Not Alma
yısını artırma sürecidir. Eklemleme, yeni alınan bilgi Doğru not alınırsa yeni bilginin var olan bilgiyle etkili
ile uzun süreli bellekte hâlihazırda bulunan bilgi ara- bir biçimde ilişkilendirilmesi, işlenmiş olarak bilginin
sındaki ilişki kurulduğu, bağıntı sağlandığında oluşur.
düzenlenmesine yardımcı olacaktır. Aynı zamanda
Eklemleme stratejilerinden en önemlisi benzetimler etkili not almanın, bireyin kendi tümceleri ile ana dü-
kurmadır. Benzetimler, yeni bilginin daha önceden şüncelerini saptamada, önemli düşünce ve noktaları-
bilinen eski bilgi ile yeni bilgiyi somut olarak açıkla- nı belirlemede yararlı olur.
mamıza yardım eder. Yeni bilginin, eski bilgiyle ben-
zerliklerini bularak ilişkilerini kurmamızı ve yeni bilgiyi Benzerlik Kurma
anlamamızı sağlar. Coğrafya dersinde haritanın yön- Edinilmiş bilgilerin yeni bilgilerle kurgusal olarak bir-
leri konusu anlatılırken öğrencilere bir önceki yıl öğ- leştirilmesidir. Bilinen bir şeyin bilinmeyen bir şeye kı-
rendikleri ile ilgili ya bir hazırlık sorusu ile ya da küçük lavuzluk yapması süreci bu benzerlik için öğrencilerin
bir özetle hatırlatılabilir. güncel dünyasına yönelik içerikler kurgulanmalıdır.
Zihinsel İmge Tasarlama Anlamlandırma stratejilerini birkaç madde ile sınırla-

Bu stratejide çağrışım metodu kullanılarak sıralı ya mak mümkün değildir. Her öğrencinin kendine has bir
da serbest olarak hatırlama sağlanır. Bir kavram, kar- öğrenme biçimi olabileceği için yukarıdakiler dışında
şılanması istenen bir başka kavram ile birleştirilerek da anlamlandırma stratejileri sıralanabilir:
cümle ya da imge-imaj ilişkisi kurulur. “Kitap-çocuk” • Konuları zihinde canlandırma
biçimindeki bir sözcük çiftini hatırlatmayı amaçlayan
bir öğrenci, zihninde kitap okuyan bir çocuk canlandı- • Karşılaştırmalar yapma ve farklılıklar bulma
rabilir. Eğitimin birinci kademesinde öğretenin seçti- • Başka sözcükler ile anlatma
ği imgeler kullanılır. İlerleyen seviyelerdeki öğrenen- • Kavramsal harita oluşturma
ler kendi zihinsel imgelerini oluşturabilirler.
• Sözel bilgiyi başka biçime dönüştürme
Cümle İçinde Kullanma
• Kavramları günlük yaşantıyla ilişkilendirme
Özellikle dil eğitiminde anahtar sözcüklerin tümcede
kullanılışı ile gerçekleştirilir. Diğer derslere ait terim- • Çıkarımlar yapma

70