Page 204 - Öğretim Programı Okuryazarlığı

EK 2: Fizik 9 (9.4.3.1.-Değerlendirme) Ders Planı Örneği Öğretim Programı Okuryazarlığı

BÖLÜM 2: Öğrenme Öğretme Süreci

Tahminî Süre: 10 dakika
HAVA OLAYLARI
Günlük olaylar ve coğrafyadaki hava olayları ile fizik bilimi arasında ilişki kurabilmek için öğretmen tarafından
aşağıdaki giriş ve dikkat çekme soruları öğrencilere yöneltilir. Cevap vermek isteyen öğrencilerden birkaçına
söz hakkı tanınır.
Günlük hayatta evden dışarı çıkarken giyilecek kıyafetlerin seçiminde ve diğer eşyaların seçiminde (şapka, eldi-
ven, şemsiye, güneş gözlüğü gibi) bazı koşullar dikkate alınır. Bu seçimlerde en çok dikkat edilen durum sizce
nedir? Neden?

Televizyon, sosyal medya ve mobil uygulamalar yardımıyla hava durumunun takip edilmesinin nedenleri neler
olabilir?
Hava olaylarının meydana gelmesinde enerjinin etkisi olabilir mi? Nasıl?

Soruların cevapları alındıktan sonra aşağıdaki içerik öğretmen tarafından öğrencilere verilir.
Atmosferde oluşan nem, yağış, rüzgâr ve meteoroloji ile alakalı meydana gelen tüm olaylara hava olayı denir. Bu
olaylardan bazıları yağmur, dolu, kar, fırtına ve hortumdur. Yeryüzünün herhangi bir yerinde hava olaylarına bağlı
olarak gerçekleşen etkilerin uzun yılların ortalamasına dayanan durumuna ise iklim denir. Coğrafya derslerinde
gördüğünüz hava olayları ve iklim kavramlarının açıklaması fizik bilimindeki bilgiler kullanılarak yapılır.

1-GİRİŞ Günlük olaylar ve coğrafyadaki hava olayları ile fizik bilimi arasında ilişki kurabilmek için öğretmen tarafından
aşağıdaki giriş ve dikkat çekme soruları öğrencilere yöneltilir. Cevap vermek isteyen öğrencilerden birkaçına
söz hakkı tanınır.

HORTUM
Atmosferde gerçekleşen hava olaylarından birisi de hortumdur. Bazı hava akımları (rüzgârlar) belli bir yönde yol
alırken bazıları ise (hortumlar) kendi ekseni etrafında döner. Hava akımlarının kendi ekseni etrafında dönenle-
rinin en küçüklerine şeytan kulesi, ortancalarına hortum, en büyükleri ve en kuvvetlilerine ise kasırga denir.

Hortumlar, aşağısında sıcak ve nemli hava, yukarısında ise soğuk ve kuru hava bulunan ortamlarda soğuk hava
ile sıcak havanın aniden yer değiştirmesiyle oluşur.

Hortumlar rastladıkları her şeyi içlerine doğru çeker. Böylece hava, su, toz ve yabancı maddelerden oluşan ve
kendi etrafında hızla dönen bir sütun hâlini alırlar. Çoğu hortum yarım saatten fazla sürmez hatta bazıları yalnız-
ca birkaç dakika içinde yok olur. (Kaynak: https://bilimgenc.tubitak.gov.tr/makale/yapay-hortum-olusturalim ve
sozluk.gov.tr )
Hortum olayını enerji ile nasıl ilişkilendirebilirsiniz? Hortumun oluşmasında gerekli enerjinin ana kaynağı ne ola-
bilir?

Güneş ışığı altında kalan cisimlerin sıcaklığında neden bir artış olur? Bu değişimde enerjinin etkisi nasıl bir etkisi
olabilir?
Cevaplar alındıktan sonra “Hava olaylarının gerçekleşmesinin tamamı enerji ile açıklanabilir.” denilerek öğrenci-
lerin merak ettiği örnek hava olayları üzerinden kısa açıklamalar yapılır.

Bu bölümde öğretim yöntem ve tekniklerinden soru-cevap tekniği ve düz anlatım yöntemi kullanılarak öğrencilerin düşünce-
lerini ifade edebilmeleri, iletişim becerilerinin geliştirilmesi hedeflenmiştir. Fizik ile coğrafya disiplini arasında ilişki kurmasını
sağlamak amaçlanmıştır.

Coğrafya dersinde gördükleri hava olaylarından birisi ana hatlarıyla açıklanarak merak uyandırılması, öğrencinin dikkatinin çekilmesi
ve sonrasında coğrafyada gördükleri hava olaylarının fizik bilimi ile açıklanabileceğini fark etmeleri için ön hazırlık yapılmıştır.

203
203