Page 208 - Öğretim Programı Okuryazarlığı

EK 2: Fizik 9 (9.4.3.1.-Değerlendirme) Ders Planı Örneği Öğretim Programı Okuryazarlığı

ÖRNEK SORU: Cemil 4. kattaki evlerinin balkonundan bir topu ilk hızsız olarak bırakıyor. Top yere çarpana
kadar geçen süreçte
a) hava sürtünmesi ihmal edildiğinde enerji dönüşümlerini ifade edip mekanik enerjinin değişip değişmediği-
ni belirleyiniz.
b) hava sürtünmesi dikkate alındığında enerji dönüşümlerini ifade edip mekanik enerjinin değişip değişmedi-
ğini belirleyiniz. (Top yere düşene kadar sürekli hızlanıyor.)
ÇÖZÜM
a) Başlangıçta yer çekimi potansiyel enerjisi vardır ve bu enerji mekanik enerjiye eşittir. Top yere düşerken
yüksekliği azaldığı için yer çekimi potansiyel enerjisi azalırken hızı arttığı için kinetik enerjisi artar. Yere
çarpma anında yüksekliği sıfır olduğu için yer çekimi potansiyel enerjisi sıfır olurken kinetik enerjisi en
büyük değerine ulaşır. Sürtünme olmadığından ısıya dönüşen enerji olmaz. Başlangıçtaki mekanik enerjisi
ile yere çarpma anındaki mekanik enerjisi eşit olur.
b) Başlangıçta yer çekimi potansiyel enerjisi vardır ve bu enerji mekanik enerjiye eşittir. Top yere düşerken
yüksekliği azaldığı için yer çekimi potansiyel enerjisi azalırken hızı arttığı için kinetik enerjisi artar. Yere
çarpma anında yüksekliği sıfır olduğu için yer çekimi potansiyel enerjisi sıfır olurken kinetik enerjisi en
3-AÇIKLAMA büyük değerine ulaşır. Sürtünme nedeniyle hareket sırasında topun sahip olduğu mekanik enerjinin bir

kısmı ısı enerjisine dönüşür. Bu nedenle mekanik enerji başlangıçtakine göre azalmıştır. Ancak sistemde-
ki toplam enerji sabit kalmıştır.

ÖRNEK SORU: Bir otomobil yatay yolda hareket ederken sürücü kırmızı ışığı gördüğünde frene basarak oto-
mobilin bir süre sonra durmasını sağlıyor.
Buna göre otomobilin bu süreçte sahip olduğu enerji türlerinin dönüşümlerini yazınız.
ÇÖZÜM
Başlangıçta hareketi nedeniyle kinetik enerjisi vardı. Sahip olduğu bu mekanik enerjinin tamamı durduğunda
ısı enerjisine dönüşmüş oldu.
3. Şekildeki sürtünmesi önemsiz sistemde bir cisim ilk hızsız ola-
v = 0 rak serbest bırakılıyor. Buna göre cisim yayı en çok sıkıştırabil-
0
diği konuma gelene kadar geçen süreçteki enerji dönüşümleri-
yay ni ifade ediniz.

Yatay düzlem

9.4.3.1 kazanımındaki hedef öğrenmelerin gerçekleşip gerçekleşmediğini ölçmek, varsa eksik bilgileri tamamlamak ve kavram
yanılgılarını düzeltmek amaçlanmıştır.

Açık uçlu soru ile öğrencilerin bir olayı incelemeleri, inceledikleri bu olay hakkında fikirlerini ifade ederek iletişim becerilerinin
artırılması hedeflenmiştir.
Günlük yaşamda karşılaştığı olaylardan biri olan hareket hâlindeki otomobilin durması sırasında mekanik enerjinin ısı enerjisine
dönüştüğünü fark etmeleri, böylece otomobilin hareketi sırasındaki enerji dönüşümlerinin açılamasının fizik bilimi ile ilişkisini kur-
maları amaçlanmıştır.

Öğretim yöntem ve tekniklerinden düz anlatım kullanılarak konu ile ilgili bilgileri öğrencilere sunmak ve öğrencilerde oluşabilecek
kavram yanılgılarını düzeltmek amaçlanmıştır.

Açık uçlu soru ile öğrencilerin bir olayı incelemeleri, inceledikleri bu olay hakkında fikirlerini söyleyerek iletişim becerilerinin artı-
rılması amaçlanmıştır.
Sürtünmeli ve sürtünmesiz iki farklı senaryoyu karşılaştırarak mekanik enerjinin korunumunun sürtünme ile olan ilişkisini kurması
hedeflenmiştir.

207
207