Page 321 - Öğretim Programı Okuryazarlığı

Öğretim Programı Okuryazarlığı EK 4: Kimya 10 (10.2.2.1.-Anlama) Ders Planı Örneği

IV. Çözünürlük Farkından Yararlanarak Ayırma
Kristallendirme: Katı-sıvı homojen karışımlarda sıvının
buharlaştırılarak katı maddenin elde edilmesine denir.
Şekerli su içindeki suyun buharlaştırılıp şekeri ayırma
işlemi kristallendirmedir.
Ayrımsal Kristallendirme: Bir çözeltide bulunan birden
fazla maddenin, farklı sıcaklıklarda, katı hâlde çöktürül-
mesiyle (sıcaklıkla çözünürlüğü önemli ölçüde birbirin-
den ayrılan) yapılan ayırma işlemine denir. KNO ve NaCl
3
Görsel 10: Tuz Gölü’nden tuz eldesi işlemi karışımının ayrılması için bu yöntem kullanılır. Gölden ye-
mek tuzu elde edilirken ayrımsal kristallendirme işlemi
yapılır.
Özütleme (ekstraksiyon): Katı-sıvı özütlemede, katı
içinde bulunan bir madde bu maddeyi büyük ölçüde çö-
zebilen bir sıvı yardımıyla alınır. Fazlar ayrıldıktan sonra
sıvının herhangi bir yoldan uzaklaştırılması ile katı için-
deki madde elde edilir. Çayın demlenmesi olayı katı-sıvı
özütlemeye örnektir. Çaya renk ve tat veren maddeler
çözünerek çay yaprağından suya geçer. Böylece katı
3-AÇIKLAMA olan yapraktaki bu maddeler özütlenmiş olur. Bunun yanı
sıra söğüt ağacından salisilik asit elde edilmesi, şeker
pancarından şeker veya bitkilerden çeşitli yağların çı-
Görsel 11: Çiçeklerin özütlenmesi işlemi
karılması da katı-sıvı özütleme örnekleridir. Endüstride;
parfüm eldesinde, zeytinyağı eldesinde ilaç sektöründe
bu yöntem kullanılmaktadır.

EBA Karışımların Çözünürlük Farkından Yararlanılarak
Ayrılması Konu Anlatımı
https://ders.eba.gov.tr/ders/proxy/VCol-
labPlayer_v0.0.920/index.html#/main/
curriculumResource?resourceID=b2a84a-
14cf0045ee709ddf2c5b00f244&resourceTypeID=3&lo-
c=0&locID=286d406acfca4df29cc0c3cd1e2827a3&s-
Görsel 12: Damıtma düzeneği howCurriculumPath=false

V. Kaynama Sıcaklıkları Farkından Yararlanılarak Yapılan Ayırma İşlemi
Basit Damıtma: Katı-sıvı homojen karışımların ayrılmasında kullanılır. Karışımdaki sıvı önce buharlaştırılıp
sonra tekrar yoğunlaştırılarak yapılan ayırma işlemine denir. Tuzlu su, şekerli su gibi karışımlar bu yöntemle
ayrıştırılabilir. İçme suyu sorunu yaşayan bazı ülkeler, deniz suyundan içme suyu elde etmek için bu yöntemi
kullanmaktadır.

320
320