Page 189 - Türkçeyi Etkili Kullananlar

Etkinlik

1. Aşağıdaki parçayı okuyunuz. Parçadan hareketle soruları cevaplayınız.

Yatır
(…)

Dışarıda ister kış bir sonbahar gibi ılık geçsin, kânunlar içinde kızılcıklar sapsarı donanıp
asmalar filiz versin; ister kar adam boyu yığılıp yolları örtsün, fırtınalar telgraf direklerini
devirip kasabanın dünya ile alâkasını kessin, onlar iri sac sobaların nar gibi kızardığı
kahvelerde toplaşarak, ocaklarında kütükler alevlenen yer odalarında hindi doldurup
birbirine ziyafetler çekerek kendi âlemlerinde kaygısız yaşarlar, hudutlarından ötesini
düşünmezlerdi.
Lakin bu sene çoktan beri başlayan odun sıkıntısı artık kıtlık derecesini bulmuştu;
sobaların kızaracağı, odunların parlayacağı şüpheliydi. Zira girdiği köyde boynuzlu bir çift
hayvan bile koymayan yaman bir veba, bu civarı eli böğründe bırakmış, her işi yüzükoyun
sermişti. On sekiz saat ötedeki ormanlardan kasabaya odun indirecek acar öküzler
nerede? Derileri tulum, kemikleri tarlaların etrafına çit olmuştu... Muharebeye tesadüf
eden bu sene zaten delikanlılar da azalmış, köyler boşalmıştı. Merkeplerinin sırtına
beş on çürük dal vuran kadınlar vaktiyle bir arabaya istediklerini almayınca mallarını
satmıyorlardı. Daha kimse odununu alamamış, bir çare bulamamıştı.

Bu sene odun kıtlığı çok can yakacak, çok ocak söndürecekti.
(…)

(Refik Halit Karay, Memleket Hikâyeleri )

kânunlar: Aralık ve ocak ayları, merkep: Eşek, muharebe: Savaş.
a) Tek bir cümleden oluşan birinci paragrafta geçen “geçsin”, “versin”, “örtsün”, “kessin”
kelimeleri, anlatıma nasıl bir katkı sağlamıştır? Açıklayınız.

...................................................................................................................................................................
...................................................................................................................................................................

...................................................................................................................................................................

b) Refik Halit Karay eserlerinde deyimlere sıkça yer vermiştir. Buradan hareketle
yukarıdaki parçada geçen deyimleri bulunuz.

...................................................................................................................................................................
...................................................................................................................................................................

...................................................................................................................................................................

c) Parçada “Derileri tulum, kemikleri tarlaların etrafına çit olmuştu...” ifadesi, hangi
durumu belirtmek amacıyla kullanılmıştır? Yazar, bu durumu doğrudan yazmak yerine
neden böyle bir anlatımı tercih etmiş olabilir? Açıklayarak yazınız.

...................................................................................................................................................................
...................................................................................................................................................................

...................................................................................................................................................................
...................................................................................................................................................................

Türk Dili ve Edebiyatı 187