Page 29 - ANTRENMAN BİLGİSİ 12

Yapılan araştırmalardan elde edilen ortak sonuca göre küçük yaşlarda branşlaşma ile sporcuların erken Örneğin yüzme ile ilgilenen sporcuların antrenman sonrası yaklaşık yirmi dk. su topu oynaması antrenma-
yaşlarda performans artışı sergiledikleri fakat ilerleyen yaşlarda profesyonellik aşamasında aynı başarıyı na farklı bir yaklaşım ve eğlenceli bir boyut katar. Antrenör programını bunun gibi çeşitli alıştırmalarla oluş-
yansıtamadıkları görülmüştür. Spora daha geç ve çok yönlü katılımla başlayanların ise erken yaşlarda turmalıdır. Bu programlar sayesinde sporcu yaptığı çalışmadan hem zevk alır hem de antrenör sporcunun
başarısız fakat profesyonel yaş aşamasında çok daha verimli oldukları tespit edilmiştir. Çok yönlü katılım gelişimine katkı sağlamış olur.
sayesinde sporcu uzun vadede sakatlık, monotonluk, sürantrenman gibi olumsuzlukları daha az yaşar.
Yapılan spor dalına özgü kabiliyetlerin kazanımlarına ek olarak farklı beceri ve motor hareketlerin kaza- Aşamalı ve Artırmalı Yüklenme
nımı, çok yönlü katılım antrenmanı uygulayan kişilerde görülür. Her sporcunun motorik özellik düzeyleri birbirinden fark-
Antrenmanda Bireysellik lıdır. En alt düzeyden en üst düzeye kadar kişinin motorik 5 X 35
Sporcunun biyomotorik özelliklerini göz önünde bulundurup ek- özelliklerine göre antrenman düzeyinde kademeli bir artış 5. set
siklerine yönelik antrenmanlar yapmasıdır (Görsel 2.4). yapılmalıdır (Görsel 2.6). Bu ilkenin temeli şu görüşlere da- 4. set 6 X 25
Antrenör tarafından hazırlanan antrenman programı, takımın yanmaktadır: Antrenman sürecinde, organizmanın işlevsel
hedeflerine yönelik ve sporcuların bireysel özellikleri dikkate alı- verimliliği ve iş yapma kapasitesi, uzun bir zaman zarfında 3. set 7 X 20
narak oluşturulmalıdır. Her sporcunun fiziksel ve teknik becerisine derece derece artmaktadır (Ozolin, 1971). Sporcunun per-
göre takım antrenman programı şekillenir. formansındaki artış için uzun süreli antrenman ve uyum ge- 2. set 8 X 15
1960’lardan günümüze kadar gelen süreçte, jimnastik ve yüz- reklidir [Astrand (Esrınt) ve Rodahl (Rodal), 1970]. 1. set 10 X 10
me gibi bazı spor branşlarında spora başlama yaşı, kabul gören Antrenmanda kademeli artışla beraber fiziksel ve zihinsel
yaş düzeylerinden daha da aşağılara inmiştir. Bu branşlarda spora Görsel 2.4: Bireysel antrenman zorlanmaya vücudun vermiş olduğu tepki psikolojik gelişime tekrar sayısı ağırlık (kg)
başlama yaşının aşağıya çekilmesinin, sporcu gelişim düzeyine de katkı sağlar. Aşamalı ve artırmalı yüklenme ilkesi bütün
katkı sağladığı görülmüştür. Koşu, kürek ve bisiklet gibi daha çok kuvvete dayalı sporlarda ise spora baş- spor branşlarında antrenman bilgisinin yapı taşını oluşturur. Görsel 2.6: Aşamalı yüklenme
lama yaşının aşağıya çekilmesinin gelişim sürecinde olumsuz etkilerinin olduğu tespit edilmiştir. Takvim Bu yüklenme biçimi ölçülü (standart), aşırı ve basamaklı
yaşından ziyade biyolojik yaş daha önemlidir. Çünkü yaşa göre biyolojik gelişim erken tamamlanabilir. Bu yüklenme başlıklarında incelenir.
da sporcuya ilgilenilen branşa takvim yaşından daha önce başlama fırsatı verir.
Her sporcunun anatomik yapısı ve fiziksel yeterlilikleri farklı olduğu için antrenör tarafından uygulanacak Ölçülü (Standart) Yüklenme
çalışma programında bireysel farklılıklar görülebilir. Bunun yanı sıra sporcunun içinde bulunduğu psikolojik Spor branşlarının çoğunda antrenörler tarafından kabul
ve fizyolojik durum ile çevre ve cinsiyet gibi faktörler de bireysel antrenman programı yapılırken göz önünde gören bir yüklenme biçimidir. Genellikle müsabaka öncesi
bulundurulmalıdır. Örneğin kadınların anatomik ve fizyolojik yapısı erkeklerden farklı olduğu için uygula- dönemde (hazırlık aşaması) belirli bir yoğunlukta kademeli
nacak antrenman programında bu durum dikkate alınmalıdır. Çocuk ve gençlerin antrenmanları düşük bir artış uygulanır (Görsel 2.7). Müsabaka döneminde spor-
kapsam ve orta şiddette olmalı, antrenman planlamasında çocukların sinir sistemi ve duygusal geçişleri cuların fiziksel yoğunluğunun artmasıyla beraber standart
göz önüne alınmalıdır. yüklenmedeki kademeli artış durağan hâle gelir. Özellikle
Sporcunun sosyal yaşantısı, ikamet ettiği yerin antrenman yapılacak yere uzaklığı gibi faktörlerin topar- müsabaka döneminin ikinci yarısında standart yüklenmeden
lanma süresini etkileyebileceği düşünülerek bu faktörler antrenman programının içinde değerlendirilmelidir. elde edilen verim düşer. Antrenman yoğunluğu ve şiddeti
Antrenmanda bireysellik daha çok hastalık veya sakatlık yaşamış sporculara tavsiye edilmektedir. yıldan yıla bir artış göstermediğinde elde edilen verim du-
rağanlaşır.
Görsel 2.7: Ölçülü yüklenme

Antrenmanda Çeşitlilik
Aşırı Yüklenme
Üst düzey antrenman programlarında çalışma süresinin Aşırı yüklenme ilkesi yaygın olarak kullanılan yüklenme
uzunluğu, tekrar sayısının fazlalığından kaynaklı sporcu sıkıl- biçimlerindendir. Bu yüklenmenin matematiksel olarak doğ-
ması ve konsantrasyon bozukluğu gibi olumsuzluklara neden rusal artışla devam etmesi sonucunda sporcu performan-
olabilir. Bu olumsuzluklara özellikle uzun süreli dayanıklılık sında iyi bir artış gözlemlenmiştir. Vücut geliştirme de kısa
gerektiren yüzme, bisiklet, koşu ve kürek gibi spor branşların- süreli artan yüklenme biçimiyle çalışılır.
da daha çok rastlanır. Antrenmanda, antrenörün çok yönlü ve Bu yüklenme biçiminde sporcu kendini fizyolojik ve psi-
donanımlı olması bu gibi problemlerin önüne geçilmesinde kolojik olarak maksimum düzeyde zorlamaktadır (Görsel
etkili olur (Görsel 2.5). 2.8). Sporcunun kısa süre zarfında, her seferde daha çok
Antrenör, sporcunun biyomotorik özelliklerinin gelişebil- yüklenme gerçekleştirmesi, eşik değere ulaşması ve sürant-
mesi için hep aynı hareket dizisini uygulamamalıdır. Bunun rene olmasına neden olur. Bu durum, sporcunun sakatlan-
yerine, farklı hareket sistematiği, geliştirilmesi istenen moto- ması ve sporu bırakmasıyla sonuçlanabilir. Görsel 2.8: Aşırı yüklenme
rik özelliğe göre hedef bölge değiştirilmeden uygulanmalıdır.
Görsel 2.5: Çeşitli branşlar

26 27