Page 70 - BEDEN EĞİTİMİ VE SPOR TARİHİ 12

Eski Türklerde Yay Yapımı ve Özellikleri

Eski Türklerde okçulukta kullanılan yayların biçimi ve yapısı; kullanış amacına, kullanılan malze-
meye ve yapan ustaya göre değişmekteydi (Görsel 3.30).

Görsel 3.30: Türk yayı

Yayın Bölümleri
1. Ağaç: Yay yapmaya en elverişli ağaç, akçaağaç
denilen ağacın Gerede yöresinde yetişen türüy-
dü. Bu ağacın da gölgeli, sulak ve çayırlık alan-
larda yetişenlerinden daha iyi yay yapılmaktay-
dı. Akçaağacın gövdesi, toprağa yakın yerinden
kesilir, kesilen bu dalların aşağısından bir yay
boyu kadar olan bölümü alınıp yukarı kısmı atı-
lırdı. Yay için ayrılan parçalar uzunlamasına orta
yerinden iki parçaya ayrılır, ayrılırken özün iki
tarafta da kalmasına özen gösterilirdi. Bu şekil-
de ayrılan iki parçanın her birinden bir yay yapı-
lırdı. Yay yapımında kullanılan bir diğer ağaç da Görsel 3.31: Akçaağaç
kızılcık ağacıydı (Görsel 3.31).

2. Kemik: Yay yapımında manda boynuzu kulla-
nılırdı. En elverişli boynuzu olan mandalar da
Aydın ve Menemen bölgesinde yetişirdi. Yaşı
genç, boynuzları uzun ve geniş mandalar seçi-
lirdi. Boynuzların siyah renkte olanlarından iki
çeşit yay kemiği yapılır ve birine “kapak”, diğeri-
ne de “karın” denirdi (Görsel 3.32).
Kapak ve karın, temizlendikten sonra
bir kazan su içerisinde yumuşayıncaya kadar
kaynatılırdı. İstenilen şekle gelen boynuz, ma-
rangoz talaşı ve cam parçası alevinde ısıtılarak
özel kalıplarda sıkıştırılırdı. Bu kapaklar ve ka-
rınlar, kalıplarda soğuyunca birbiriyle denkleş- Görsel 3.32: Manda boynuzu
tirilerek yay yapılıncaya kadar saklanırdı.

68 TÜRK TARİHİNDE BEDEN EĞİTİMİ VE SPOR