Page 61 - SPOR PSİKOLOJİSİ VE SOSYOLOJİSİ 12

SPORDA KAYGI, STRES VE UYARILMIŞLIK ÜNİTE 4

İmgeleme: Daha önce yaşanmış bir olayın ya da hareketin sporcunun zihninde canlandırılması
ve hayal edilmesidir. Gündüz yaşadığımız, bilinçsiz olarak dalıp gittiğimiz düşlerle imgelemeyi
birbirine karıştırmamak gerekir. Çünkü imgelemede kişinin görsel, işitsel, dokunsal, koku alma
ve hatta tat alma duyuları aktiftir. Gerçek olmayan an, her yönüyle gerçekmişçesine yaşanır ve
bu sırada hareket yapılıyormuşçasına enerji harcanır. Yapılan bilimsel çalışmalar göstermiştir
ki bir hareketin gerçekte yapılması sırasında beyin üzerinde gerçekleşen eylemler ne ise hayal
edilmesi sırasında gerçekleşen işlemler de aynıdır.
İmgeleme, yaşanması ihtimal dâhilinde olan durumları önceden yaşatarak kişiye algısal dene-
yim sağlamaktadır. Pek çok sporcu tarafından bilinçli ya da bilinçsiz uygulanan imgelemenin
spor psikolojisi uygulamaları içindeki yeri her geçen gün daha da önem kazanmaktadır. Doğru
planlanmış imgeleme çalışmaları;
• Konsantrasyonun düzeltilmesine,
• Kendine güvenin yapılandırılmasına,
• Kaygı ve stresin azaltılmasına,
• Duygusal tepkilerin kontrolüne,
• Spor becerilerinin öğrenilmesine ve çalışılmasına,
• Spor taktik ve stratejilerinin öğrenilmesine ve çalışılmasına,
• Sakatlık ve acıyla baş etmeye,
• Doğru karar verme yeteneğinin öğrenilmesine ve geliştirilmesine,
• Yardımlaşma ve iş birliğinin gelişmesine yardımcı olur.
Sporcularda kaygı ve stres yaratan durumların olumsuz tarafları yerine olumlu tarafları imge-
lenmelidir. Kısacası bardağın dolu tarafı düşünülmelidir. Zihinde olumlu davranışlar ve sonuçlar
imgelenmelidir. Zihinde olayların ve ortamın yaşanması, gerçek ortamda “Ben bu durumu daha
önce yaşadım. Nasıl baş edeceğimi biliyorum.” düşüncesi oluşacak şekilde canlandırma yapıl-
malıdır. Bu düşünce, kişide yaşadığı olayı olağanlaştırıp kaygı ve stres seviyesini düşürmeye
yardımcı olacaktır.
İmgeleme her ne kadar sadece hayal etmek gibi görünse de yapılması kolay bir çalışma değildir.
İmgeleme sırasında yaşanan durumun tüm duyu sistemini etkinleştirecek tarzda yapılması uy-
gulamayı zorlaştıran en büyük etkendir. Sporcuları, özellikle imgelemeyi öğrenim aşamasında,
spor psikoloğu ya da bu konuda deneyimli bir antrenörün yönlendirmesi uygulamanın etkinliğini
artıracaktır. Sporcu rahatsız olmayacağı bir ortamda gözlerini kapatır ve içinde bulunacağı du-
rumu da göz önüne alarak yapacağı davranışları hayal eder. Sporcular imgelemeyi zihinlerinde
iki şekilde canlandırır. Bunlardan birincisi içsel imgeleme, ikincisi dışsal imgelemedir. İçsel im-
geleme yapan sporcu, davranışları kendi yapıyormuşçasına hayal eder. Bir başka deyişle davra-
nışlarını başının üstüne bir kamera takıldığında video nasıl bir görüntü kaydediyorsa o şekilde
görür. Dışsal imgelemede sporcu yaptığı davranışlara ve fiziksel şartlara dışarıdan bakar. Yani
davranışlarını kendini videoda seyrediyor gibi görür. İmgeleme süreci sporcunun davranışlarını
olumlu bir şekilde sonuçlandırması ile son bulur. İmgeleme tekrar tekrar yapılarak davranışlar
ve çevresel etkiler zihinde tasarlanır. Bu sayede sporcular kısa sürede teknik becerilerini artırır-
ken çevresel faktörlerin yaratabileceği kaygı ve stresle de baş etmeyi öğrenirler.

SPOR PSİKOLOJİSİ VE SOSYOLOJİSİ 59