Page 62 - SPOR PSİKOLOJİSİ VE SOSYOLOJİSİ 12

SPORDA KAYGI, STRES VE UYARILMIŞLIK ÜNİTE 4 ÜNİTE 4 SPORDA KAYGI, STRES VE UYARILMIŞLIK

İmgeleme: Daha önce yaşanmış bir olayın ya da hareketin sporcunun zihninde canlandırılması ETKİNLİK
ve hayal edilmesidir. Gündüz yaşadığımız, bilinçsiz olarak dalıp gittiğimiz düşlerle imgelemeyi
birbirine karıştırmamak gerekir. Çünkü imgelemede kişinin görsel, işitsel, dokunsal, koku alma Etkinliğin adı: İmgeleme yapıyor muyum?
ve hatta tat alma duyuları aktiftir. Gerçek olmayan an, her yönüyle gerçekmişçesine yaşanır ve Etkinliğin amacı: Sporda imgelemeyi kavrar.
bu sırada hareket yapılıyormuşçasına enerji harcanır. Yapılan bilimsel çalışmalar göstermiştir Etkinliğin Süresi: 20 dk.
ki bir hareketin gerçekte yapılması sırasında beyin üzerinde gerçekleşen eylemler ne ise hayal Araç gereçler: Kalem, silgi.
edilmesi sırasında gerçekleşen işlemler de aynıdır. Uygulama: Bu envanter sporcuların bilişsel imgeleme yapıp yapmadığı konusunda
İmgeleme, yaşanması ihtimal dâhilinde olan durumları önceden yaşatarak kişiye algısal dene- kendilerini değerlendirmeleri amacıyla oluşturulmuştur. Öğrencilere bu çalışmanın amacı
yim sağlamaktadır. Pek çok sporcu tarafından bilinçli ya da bilinçsiz uygulanan imgelemenin anlatılır.Her öğrenciye envanterden birer tane verilir. Envanterde imgelemeyle ilgili
spor psikolojisi uygulamaları içindeki yeri her geçen gün daha da önem kazanmaktadır. Doğru cümleler yer almaktadır. Cümleleri okuyarak uygun seçeneği işaretlemeleri istenir. Sonuçlar
planlanmış imgeleme çalışmaları; değerlendirilirken “Evet” ya da “Hayır” seçeneklerinin sayılarına bakılır. Öğrencilerin “Hayır”
• Konsantrasyonun düzeltilmesine, seçeneklerini tekrar gözden geçirmeleri ve nedenlerini düşünmeleri istenir.
• Kendine güvenin yapılandırılmasına, İMGELEME DEĞERLENDİRME FORMU
• Kaygı ve stresin azaltılmasına, Sevgili öğrenciler,
• Duygusal tepkilerin kontrolüne, Bu form bilişsel düzeyde imgeleme düzeyinizi belirlemek amacıyla hazırlanmıştır.
• Spor becerilerinin öğrenilmesine ve çalışılmasına, Cümleleri okuyarak sizi en doğru yansıtan seçeneğe (X) işareti koyunuz. Daha sonra
• Spor taktik ve stratejilerinin öğrenilmesine ve çalışılmasına, envanterin altındaki iki soruyu cevaplayınız.
• Sakatlık ve acıyla baş etmeye, Maddeler Evet Hayır
• Doğru karar verme yeteneğinin öğrenilmesine ve geliştirilmesine,
• Yardımlaşma ve iş birliğinin gelişmesine yardımcı olur. 1 Kafamda yeni planlar/ stratejiler oluştururum.
Sporcularda kaygı ve stres yaratan durumların olumsuz tarafları yerine olumlu tarafları imge-
lenmelidir. Kısacası bardağın dolu tarafı düşünülmelidir. Zihinde olumlu davranışlar ve sonuçlar 2 Bir şampiyonayı kazanmanın yarattığı atmosferi hayal ederim
(Örneğin kazanılan bir şampiyonayı takip eden heyecan).
imgelenmelidir. Zihinde olayların ve ortamın yaşanması, gerçek ortamda “Ben bu durumu daha Metinde Kullanılan Kuramlar Antrenörün Yaptığı Çalışmalar
önce yaşadım. Nasıl baş edeceğimi biliyorum.” düşüncesi oluşacak şekilde canlandırma yapıl- 3 Fiziksel bir becerinin başından sonuna kadar bir bütün olarak
malıdır. Bu düşünce, kişide yaşadığı olayı olağanlaştırıp kaygı ve stres seviyesini düşürmeye hayalini kurarım.
yardımcı olacaktır.
İmgeleme her ne kadar sadece hayal etmek gibi görünse de yapılması kolay bir çalışma değildir. 4 Spor yaparken hissettiğim duyguları hayal ederim.
İmgeleme sırasında yaşanan durumun tüm duyu sistemini etkinleştirecek tarzda yapılması uy- Müsabakada yenilme olasılığına karşı alternatif stratejiler hayal
gulamayı zorlaştıran en büyük etkendir. Sporcuları, özellikle imgelemeyi öğrenim aşamasında, 5 ederim.
spor psikoloğu ya da bu konuda deneyimli bir antrenörün yönlendirmesi uygulamanın etkinliğini
artıracaktır. Sporcu rahatsız olmayacağı bir ortamda gözlerini kapatır ve içinde bulunacağı du- 6 Rakiplerimin karşısında öz güvenli durduğumu hayal ederim.
rumu da göz önüne alarak yapacağı davranışları hayal eder. Sporcular imgelemeyi zihinlerinde
iki şekilde canlandırır. Bunlardan birincisi içsel imgeleme, ikincisi dışsal imgelemedir. İçsel im- 7 Bir madalya kazandığımı hayal ederim.
geleme yapan sporcu, davranışları kendi yapıyormuşçasına hayal eder. Bir başka deyişle davra-
nışlarını başının üstüne bir kamera takıldığında video nasıl bir görüntü kaydediyorsa o şekilde
görür. Dışsal imgelemede sporcu yaptığı davranışlara ve fiziksel şartlara dışarıdan bakar. Yani 8 Yarışma sırasındaki stres ve endişeyi hayal ederim.
davranışlarını kendini videoda seyrediyor gibi görür. İmgeleme süreci sporcunun davranışlarını
olumlu bir şekilde sonuçlandırması ile son bulur. İmgeleme tekrar tekrar yapılarak davranışlar 9 Bir yarışmayı hayal ettiğimde kendimi heyecanlanmış hissederim.
ve çevresel etkiler zihinde tasarlanır. Bu sayede sporcular kısa sürede teknik becerilerini artırır-
ken çevresel faktörlerin yaratabileceği kaygı ve stresle de baş etmeyi öğrenirler. Sonuçlandırma
1. Bilişsel düzeyde imgelemeniz ne düzeydedir?
2. İmgeleme düzeyinizi artırmak için neler yapabilirsiniz?

SPOR PSİKOLOJİSİ VE SOSYOLOJİSİ 59 60 SPOR PSİKOLOJİSİ VE SOSYOLOJİSİ