Page 57 - SPOR PSİKOLOJİSİ VE SOSYOLOJİSİ 12

SPORDA KAYGI, STRES VE UYARILMIŞLIK ÜNİTE 4

Kaygının yönü ve yoğunluğu kuramı, 1990’lı yıllarda İngiliz spor psikologları Jones (Cons), Hanton
(Hantın) ve Swain (Sıveyn) tarafından ortaya konmuştur. Jones ve arkadaşlarına göre kaygıyı orta-
ya çıkaran uyaranın sporcu tarafından zor ve kendi becerilerini aşan bir durum olarak algılanması
kötü performansa sebep olur. Uyaranın sporcu tarafından gerçekleştirilebilir, uygulanabilir ve baş
edilebilir bir durum olarak algılanması ise üstün bir performansın sergilenmesini sağlar.
Sporcuların yaşadıkları durumları nasıl algıladıkları çok önemlidir. Sporcuların bireysel farklılıkları
yaşadıkları stresi kontrol edebilmelerinde önemli bir faktördür. Bir sporcu yarışma ortamını endişe
verici olarak algılıyorsa ortamdaki stres faktörleri performansı düşüren zayıflatıcı bir etki yapacak-
tır. Buna karşın sporcu, ortamı eğlenceli ve kolay baş edilebilir algılıyorsa ortamdaki stres kaynak-
ları en iyi performansın ortaya çıkışını kolaylaştırıcı bir etki yaratacaktır (Şekil 4.4).

Stres Etkeni

Bireysel farklılıklar

Stres Etkeni

Bireysel farklılıklar
Örneğin;
Sürekli kaygı,
Öz saygı.

Evet Kontrol Edebilme Hayır
Olumlu beklentiler Olumsuz beklentiler
Başa çıkabileceğini düşünme Başa çıkamayacağını düşünme
Hedefine ulaşabileceğini düşünme Hedefine ulaşamayacağını düşünme

Stres belirtileri kolaylaştırıcı Stres belirtileri zayıflatıcı olarak
olarak yorumlanmıştır. yorumlanmıştır.
Şekil 4.4: Jones’un kolaylaştırıcı ve zayıflatıcı anksiyete modeli

4.3. KAYGI VE STRES İLE BAŞ ETME YOLLARI

Uyarılmışlık, kaygı ve stresin sporcuların müsabaka performansını etkilediği bir gerçektir. Sahip
olunan kapasiteyi tam olarak sergileyebilmek için neler yapılması gerektiği sporla ilgilenen tüm
bireyleri meşgul eden bir sorudur. Spor psikolojisi ile ilgilenen uzmanların yaptığı çalışmalar her
geçen gün konu üzerinde yeni uygulamalar oluşmasına neden olmaktadır.
Sporda kaygı ve stresle baş etmek için en çok kullanılan teknikler nefes egzersizleri, kendi ken-
dine konuşma, gevşeme egzersizleri ve imgelemedir (hayal etme).

SPOR PSİKOLOJİSİ VE SOSYOLOJİSİ 55