Page 88 - SPOR VE BESLENME 11

2. ENERJİ TÜKETİMİ VE BESLENME

NELER ÖĞRENECEKSİNİZ?

Bazal metabolizmanın ne olduğunu ve nasıl çalıştığını öğreneceksiniz.
Farklı egzersiz türlerinde harcanan enerjinin miktarını tahmin edebileceksiniz.
Egzersiz türü ve şiddetine göre beslenme prensiplerini öğreneceksiniz.
Besin ögelerinin farklı spor türlerindeki gerekli kullanım miktarları hakkında bilgi sahibi olacaksınız.
İdeal vücut ağırlığının ve beden kitle indeksinin hesaplanmasını öğreneceksiniz.

Sporcuların antrenmanları ve müsabakaları sırasında harcadıkları enerji miktarını bilmeleri, onlara
yeterli ve dengeli beslenme kurallarına göre program hazırlamalarında ve sportif performanslarını artıracak
önlemler almalarında büyük kolaylık sağlayacaktır.

2.1. GÜNLÜK ENERJİ TÜKETİMİ

HAZIRLIK SORULARI

1. Günlük enerji tüketimi hakkında neler biliyorsunuz?
2. Gün içerisinde yaptığınız fiziksel aktiviteler nelerdir?
3. Bazal metabolizma ne demektir?
4. Egzersiz türlerinin enerji tüketimine etkisi neler olabilir?

İnsanın yaşamını devam ettirebilmesi için günlük olarak düzenli bir şekilde beslenmesi gerekmektedir. Tü-
ketilen her besin, insan vücudunda kaloriye dönüşür. Kalori, bir çeşit enerjidir ve vücuda giren yiyeceklerin yakılması
ile ortaya çıkar. Bilimsel anlamda ise kalori, bir gram suyun sıcaklık değerini bir derece yükseltmek için gerekli olan
enerjidir.
Alınan kaloriler günlük enerji tüketiminde kullanılmaktadır. Günlük enerji tüketimi; bazal metabolizma, fizik-
sel aktivite ve besinlerin termik etkisi için kullanılan enerjinin toplamıdır (Tablo 2.1). Günlük enerji tüketimi, yaşamın
sürdürülmesi ve günlük faaliyetlerin gerçekleştirilebilmesi için gereken enerjiyi göstermektedir.

Tablo 2.1: Günlük Enerji Tüketimi

Günlük enerji tüketimi Fiziksel aktivite Bazal metabolizma Besinlerin termik etkisi

Fiziksel aktivite, bilinçli olarak yapılan tüm hareketlerdir. Günlük enerji tüketiminin %20'sini fiziksel aktivite-
ler oluşturur. Spor yapmak, yüzmek, bisiklete binmek, oturup kalkmak, yürümek, koşmak ve sıçramak fiziksel aktivite-
ye örnek olarak gösterilebilir.
Bazal metabolizma, vücudun sürekli gerçekleştirdiği ancak dışarıdan görülemeyen aktivitelerdir. Kalbin ça-
lışması, damarların sürekli daralıp gevşemesi, mide ve bağırsakların sindirim hareketleri, solunum sisteminin oksijen
sağlamak için yürüttüğü işlevler, böbrek ve üreme sisteminin faaliyetleri bazal metabolizmaya örnek olarak gösterile-
bilir. Bunlar, bazen küçük değişiklikler gösterse de çoğunlukla aynı miktarda enerji harcayan işlevlerdir. Günlük enerji
tüketiminin %70'ini bazal metabolizma oluşturur.
Besinlerin termik etkisi, alınan besinlerin sindirilmesi sırasında oluşan ısı ve bunun için harcanan enerjidir.
Günlük enerji tüketiminin %10'unu besinlerin termik etkisi oluşturur. Katı besinler sıvılardan, karbonhidratlar yağlar-
dan, fruktoz glikozdan ve doymamış yağlar doymuş yağlardan daha fazla ısı oluşturur.
Bazal metabolizma, fiziksel aktivite ve besinlerin termik etkisi vücudun harcadığı enerji miktarını belirler. Bun-
ların içinde değiştirilmesi en güç olanı bazal metabolik olaylardır. Metabolik olaylar, kişiden kişiye farklılık gösterebilir
ve kalıtım ile ilişkilidir.

86 ENERJİ TÜKETİMİ VE BESLENME