Page 77 - SPORCU SAĞLIĞI 11

SPORCU SAĞLIĞI 7. ÜNİTE

İlk Yardım Ve Ön Tedavi Prensipleri 75

7.1. İstirahat
Sportif yaralanma hangi çeşit olursa olsun yaralanan
bölgenin iyileşebilmesi için belli bir zamana ve istirahate ihtiyaç
vardır. Yaralanan pek çok kişi bu evrede kendisini yatağa hapse-
dilmiş gibi hissetse dahi dinlenme bütün tedavi programlarının en
önemli parçasıdır. Yaralanan bölge dinlendirilmezse ya da immo-
bilizasyon (hareketsiz hâle getirme) yapılmazsa kişinin iyileşme
süreci uzar.
Yaralanan bölgeyi 24-48 saat süresince yüklenmeye ma-
ruz bırakmadan dinlendirmek genellikle doğru bir yaklaşımdır.
İstirahat, yaralanma gerçekleştiği andan itibaren görsel 7.2’de
görüldüğü gibi sporcunun yardımcı kişiler ya da alet yardımı (Gör-
sel 7.3) ile oyun alanının dışına çıkarılmasıyla başlar. İstirahatin
süresi ise yaralanmanın türüne ve şiddetine göre farklılık göste-
rir. Genellikle ağrı ve şişliğin iyileşme durumuna bağlı kademeli
olarak istirahat sonlandırılır.
İstirahat yaralanan kısmın kullanılmaması esasına daya- Görsel 7.2: Yaralı bölgeye aşırı yüklenmemek için sporcu
nır. Bu durum yaranın bulunduğu bölgeye göre yatakta gerçek- yardımcı kişilerlerle dışarıya çıkarılır.
leştirilebildiği gibi üst uzuv yaralanmalarında üçgen askı; alt uzuv
yaralanmalarında sargı, bandaj, atel ya da alçı ile bölge hareket-
siz hâle getirilir. Yürümek gerekiyorsa alt uzuvlarla ilgili yaralı
bölgenin yükünü azaltmak için koltuk değnekleri kullanılabilir.
İstirahat ve hareketsiz hâle getirmek akut evrede yarar-
lı olmasına rağmen uzun süreli hareketsizlik iyileşme süresini
uzatması açısından olumsuz etkilere sahiptir. Bu yüzden olabil-
diğince erken hareket etmeye başlamak çok önemlidir. İstirahat
döneminde mutlaka yatakta hareketsiz bir şekilde yatılması ge-
rekmez. Yaralı bir sporcu, bir alçı ya da bir destek takmak zo- Görsel 7.3: Yaralı oyun dışına sedyeyle taşınabilir.
runda kalsa bile vücudun diğer bölümleri hâlâ eğitilebilir ve kas
egzersizleri yapabilir. Görsel 7.4’te görüldüğü gibi çoğu yaralan-
mada alçı ya da destek içinde olan bölüm fiziksel uygunluğun ko-
runmasını engellemez. Doktor veya fizyoterapistin öneri ve yön-
lendirmeleri ile sağlam olan bölgeler ya da yaralanmış bölgeler
risk oluşturmayacak şekilde hareket ettirilmelidir. Burada dikkat
edilecek en önemli nokta uzmanın verdiği hareketleri doğru şe-
kilde uygulamak ve hareketsiz bırakılan vücut bölümünü kalp se-
viyesinin üzerinde tutmaktır.

Görsel 7.4: Doktor veya fizyoterapistin önerileri dikkate alı-
7.2. Soğuk Uygulama narak yaralı bölgenin desteklenmesiyle egzersiz yapılabilir .
Özellikle yumuşak doku yaralanmaları sonrasında ön tedavi olarak yapılacak ilk
işlem şişme, ağrı ve hassasiyetle sonuçlanan kanamanın durdurulmasına yöneliktir. Olay
gerçekleştiği andan itibaren vücut iyileşmeyi sağlayabilmek için yaralanan bölgedeki da-
marları gevşeterek bölgeye olması gerekenden daha fazla kan gönderir. Gerekli önlemler
alınmazsa oluşumu engellenmeye çalışılan kanamanın şiddeti artar.
Yaralanmanın akut döneminde etkilenen bölgede ne kadar az kan bulunursa ka-
nın damar dışına ya da doku dışına sızması o kadar azalır. Soğuk uygulama; (Görsel 7.5)
dokuda metabolik faaliyetlerin azalmasını, damarların daralmasını ve bölgeye daha az
kan gelmesini sağlarken trombositler (kan pulcukları) yardımıyla kanama çabuk bir şekil-
de durdurulur. Görsel 7.5: Soğuk uygulama
yaralanma sonrası yapılacak ilk
işlemdir.