Page 81 - SPORCU SAĞLIĞI 11

SPORCU SAĞLIĞI 7. ÜNİTE

İlk Yardım Ve Ön Tedavi Prensipleri 79

7.4. Elevasyon
Elevasyon, yaralanan bölgenin kalp seviyesinin üzerine
kaldırılıp belli bir süre o şekilde tutulmasıdır. İstirahat, soğuk ve
basınçlı bandaj uygulamalarında olduğu gibi burada da amaç ya-
ralanma bölgesinde gerçekleşecek kanama ve şişliğin en aza indi-
rilmesine yöneliktir. Bilindiği üzere yerçekimi dünya üzerindeki her
türlü nesneyi etkiler. Oluşan yaralanmalarda kalbin altında kalan
bölümlerde yerçekiminin etkisiyle kan, damar dışına aktığı bölge-
lerde göllenir. Bu durum yaralanma bölgesinde oluşan şişlik ve
ödemin şiddetini arttırır. Özellikle alt ekstremite yaralanmaların-
da yaralının uzun süre bir sandalyede oturması bacakta şişme ve
ödemi arttırır. Bu durum engellenmelidir (Görsel 7.15). Yaralanmış
vücut bölümlerinin kalp seviyesinin üzerine kaldırılması bölgede-
ki kan ve diğer sıvıların yerçekiminin etkisiyle dolaşım sistemine Görsel 7.15: Yaralanan bölgenin yukarıya kaldırılması, bu
bölgede kanama ve şişliği azaltmanın diğer bir yoludur.
dönmesine yardımcı olur.
Elevasyonun yaralanma meydana gelmesinden sonra kaç gün ve ne kadar süreyle yapılacağına dair herhan-
gi bir kısıtlama olmamasına rağmen diğer ön tedavi uygulamaları ile birlikte ilk 2–3 gün süreyle gerçekleştirilmesi
gerekir. Ancak esas olan şişlik ve ödemin önlenmesi olduğundan şişme devam ettiği sürece uygulanması esastır.
Başlangıçta 2 saatte bir 20 dakika yaralı bölgenin yukarıda tutulması (Görsel 7.16) gerektiği bildirilse de yaralan-
manın şiddetine göre bu süre daha sık aralıklarla ve daha uzun sürelerle gerçekleştirilebilir. İyileşme sürecine bağlı
olarak uygulama aralıkları artar, süreler kısalır.
Yatar pozisyonda alt ve üst uzuv-
lara elevasyon uygulamak için uzuv 45°’lik
açıyla yukarıya kaldırılmalıdır. Oturma po-
zisyonunda kol yaralanmaları omuz sevi-
yesinden 45° yukarıda desteklenirken ayak
yaralanmalarında ayak, omuz seviyesine
kadar kaldırılmalıdır. Bu işlem ayağın al-
tına yerleştirilen bir tabure ya da üst üste
konulan yastıklarla yapılabileceği gibi bu iş
için üretilmiş özel yataklar ve aparatlarla
da gerçekleştirilebilir. Hasar gören el ya da
el bileğini, karşı omuza dayayıp sabitlemek
de üst uzuv yaralanmalarına elevasyon
uygulamanın kolay bir yoludur.

Görsel 7.16: Elevasyonda esas, yaralanmış bölgenin kalp seviyesinin üzerinde
olmasıdır.
7.5. Sabitleme
Yaralanan herhangi bir uzuv, omurga veya kaburga nedeniyle ki-
şinin sağlık birimine götürülmeden önce ağrısını azaltmak, sevk sırasın-
da oluşabilecek zararları önlemek amacıyla yaralı bölgenin desteklenip
hareketsizleştirilmesi işlemine sabitleme denir. Bu işlem bükülebilen,
esneyebilen ya da katı materyallerden oluşan atel adı verilen araçlarla
gerçekleştirilir. Daha çok kırık ve çıkıklarda kullanılsa da burkulma, yu-
muşak doku hasarları gibi pek çok yaralanmada atelleme işlemi yapılır.
Ateller hareketi engelleyen basit araçlardır. İlk yardım gö-
revlilerinin kullandığı profesyonel amaçlı üretilmiş atel setleri (Gör-
sel 7.17) bulunmakla birlikte bu setlere yaşamımızın herhangi bir
Görsel 7.17: Boyunluklar boyunu sabitlemek anında gerçekleşen yaralanmada ulaşmamız mümkün olmayabilir.
amacıyla üretilmiş atellerdir.