Page 78 - SPORCU SAĞLIĞI 11

7. ÜNİTE SPORCU SAĞLIĞI

76 İlk Yardım Ve Ön Tedavi Prensipleri

Soğuk uygulama ön tedavinin ilk uygulamalarındandır. Uygulamanın amaçları şunlardır:
• Damarların daralmasını sağlayıp kanama ve enflamasyonu azaltmak
• Metabolik faaliyetleri yavaşlatmak
• Ağrıyı azaltmak
• Kas spazmını (istek dışı kasılması) azaltmak

Soğuk uygulamanın süresi uygulamanın türüne, deri altı yağ dokusunun
kalınlığına, uygulanan bölgeye göre değişiklik gösterir. Özellikle deri altı yağ do-
kusu kalın olan bölgelerde hedef dokuda etkili olabilmek için daha uzun uygulama
yapmak (Görsel 7.6) gerekirken el ve ayak parmağı gibi ince deri yapısına sahip
bölgeler çok çabuk soğuyacağından süreyi kısa tutmak gerekir. Uygulama hangi
bölgeye yapılırsa yapılsın 25 – 30 dakikadan fazla sürmemelidir. Farklı görüşler
olsa da soğuk uygulama genellikle bir seansta;
• 15 – 20 dakika buz,
• 15 – 20 dakika dinlenme,
• 15 – 20 dakika buz olacak şeklinde uygulanır.
Görsel 7.6: Soğuk uygulamanın süresi Bu döngü ağrı ve şişlik gibi belirtilerin şiddetine göre ilk gün 1 – 2 saat arayla
uzunsa yaralı bölge bandajla sabitle-
nebilir. yapılırken daha sonraki günlerde ( 2. ve 3. günde) 4 – 6 saat arayla uygulanır.
Soğuk uygulama buz paketleri, kimyasal paketler ya da donmuş jel pa-
ketleri ile yapılacaksa deriye doğrudan temas ettirilerek uygulanmamalıdır. Çün-
kü bu araçlar soğuğu çok güçlü olarak ileteceğinden deride buz yanığına sebep
olur. Uygulama sırasında buz ve buz paketleri ile deri arasında bez, ince bir havlu
veya bandaj gibi malzemelerin bulunması buzun deri üzerindeki etkisini azalta-
caktır. Hatta en iyi sonucu elde etmek için araya konan materyal soğuk su ile
ıslatılmalı ve buzun etkilenen alanın etrafını iyice kaplamış olması sağlanmalıdır.
Görsel 7.7’de görüldüğü gibi bu iş için üretilmiş özel buz torbalarının yüzeyleri
buzun yakıcı etkisini engellemek üzere tasarlandığından uygulanma sırasında ko-
ruyucu bez koymaya gerek yoktur.
Soğuk uygulaması sırasında uygulama bölgesinde üç aşamalı his yaşa-
nacaktır. Bunlar;
Görsel 7.7: Buz torbalarının dış yüzey- • İlk aşamada soğukluk hissi yaşanır.
leri buzun deri üzerine olumsuz etkisi- • İkinci aşamada; yanma, ağrı ve/veya acı yaşanır.
ni azaltacak malzemeden yapılmıştır.
• Üçüncü aşamada uyuşma ve ağrının kesilmesi şeklinde olacaktır.
Yaralanan bölgeye soğuk uygulama çeşitli yollarla gerçekleştirilebilir.
Ancak uygulamayı akut yaralanmalara ön tedavi prensipleri içinde değerlendirdiğimizde bunlar;
• Buz torbaları,
• Soğuk suya daldırma,
• Kimyasal buz torbaları,
• Cold packler,
• Soğutucu spreyler,
olarak karşımıza çıkmaktadır. Yukarıdaki yöntemlerin seçiminde yaralanmanın çeşidi, bulun-
duğu bölgenin türü ve ölçeği, kişinin soğuk uygulamaya karşı olan hassasiyeti göz önünde
bulundurulmalıdır.
Buz torbaları: İçine buz küpleri ya da buz cipsleri doldurulması için yapılan özel torbalardır
(Görsel 7.8). Özellikle akut yaralanmalardan sonra kullanım kolaylığı ve etkinliğinin yüksek
oluşu nedeniyle en çok kullanılan yöntemdir. Buz torbaları yaralanma bölgesinde 15-20 dakika
boyunca uygulanır. Uygulama, amaç için imal edilmiş özel torbalarla deriye direkt yapılabildiği
Görsel 7.8: Buz torbası gibi torbanın çok ince plastik poşetten olması hâlinde derinin korunması için torba ile deri ara-
sına ıslak bez ya da havlu koyularak da yapılabilir. Uygulamanın etkinliğini arttırmak için buz
torbası, yaralanan bölgenin üstünü tamamen kapatacak şekilde konmalıdır. Açık yaralarda bu
yöntem kullanılmaz.