Page 82 - SPORCU SAĞLIĞI 11

7. ÜNİTE SPORCU SAĞLIĞI

80 İlk Yardım Ve Ön Tedavi Prensipleri

Bu sebepten olay yerinde bulunan düz bir tahta parçası, baston, şem-
siye, katlanarak sertleştirilmiş karton ya da gazete, baş örtüsü, bat-
taniye ya da yaralının vücudunun sağlam olan bölümleri atel olarak
kullanılabilir. Kırık, çıkık yaralanmalarında atel uygulama yapılmadan
önce damar ve sinirsel yapılarda hasar olup olmadığı mutlaka kontrol
edilmelidir.
Atel uygulamasında aşağıdaki genel kurallara uyulmalıdır:
• Yara bölgesinde şekil bozukluğu, duyarlılık, şişlik, deri bütünlü-
Görsel 7.18: Omurga tahtası ğünde bozulma olup olmadığını görebilmek için varsa elbiseler
kesilip ya da yırtılarak bölge görünür hâle getirilir.
• Yaralı bölgenin alt kısmında (distal) solukluk, nabız alınamama,
uyuşma, his kaybı, hareket kaybı gibi bulguların olup olmadığı-
na bakılır.
• Deri bütünlüğü bozulmuş ise steril gazlı bez ile kanama bölgesi
kapatıldıktan sonra atel uygulanır.
• Hayati tehlike bulunmaması koşulu ile yaralı bölge sabitlenme-
Görsel 7.19: Şişme ateller den hareket ettirilmez.
• Uzuv kırıklarında atelleme işlemi kemiğin alt ve üst eklemlerini
içine alacak şekilde yapılır.
• Atelleme işlemi sırasında yaralı bölge elle nazikçe desteklenir. İşlem gereği olabilecek hare-
ket el desteği sayesinde engellenir.
• Atelleme sırasında kullanılan malzemeler kan dolaşımını engellemeyecek şekilde uygulanma-
lıdır.
• Kırık bölgesinde büyük bir şekil bozukluğu olmuşsa kemik, ekseni yönünde elle yavaş ve
dikkatli bir şekilde traksiyon (çekme, germe) yapılarak yaralı bölge atele alınır. Traksiyon
işlemi yaralı bölgenin alt kısmında duyusal ve dolaşımsal verilerin alınamaması durumunda
oldukça önemlidir. Bu işlemin deneyimli profesyonel bir kişi tarafından yapılması daha uy-
gundur. İşlem sırasında zorlanma oluşursa, kırık bölgesi olduğu şekliyle atellenir, yaralı en
kısa zamanda sağlık merkezine ulaştırılır.
• Boyun, sırt, bel bölgesi boyunca uzanan omurga yaralanmaları sinir sisteminde oluşabilecek
hasarlardan dolayı çok önemlidir. Bu bölgenin sabitlenmesi sırasında yapılacak bir yanlış ki-
şinin hayatını tehlikeye sokabilir ya da kişiyi hayatı boyunca yatağa mahkum edebilir. Bu ne-
denle omurga yaralanmalarının sabitleme işlemi profesyonel bir kişi tarafından yapılmalıdır.
Bu yaralanmalarda kişi; baş, boyun, gövde ekseni düz olacak şekilde görsel 7.18’de görülen
omurga tahtasına sabitlenir.
Genel kurallara uyulması hâlinde doğru bir sabitleme yapılarak yaralının zarar görme-
den sağlık merkezine ulaşması sağlanmış olacaktır. Hastaneye sevk sırasında yaralının el veya
ayaklarında uyuşma, karıncalanma, yanma, batma gibi hisler oluşursa
tırnakları soluk mavi veya gri renk alırsa atelleme işlemi dolaşımı engelle-
miş demektir. Bu durumda atelin acilen gevşetilmesi gerekir.
Sabitleme işlemi için kullanılan pek çok atel çeşidi vardır. Bunla-
rın bazıları (Görsel 7.19) yalnız uzman kişilerde bulunup uygulanır. Ancak
yaşanılan kaza alanında kolay ulaşılabilen atel çeşitlerinin tanınmasın da
fayda vardır. Bunları sert ateller, şekillenebilen ateller olarak ayırabiliriz.

Sert ateller: Metal, sert plastik, ahşap, karton gibi malzemelerden ya-
pılabilirler. Profesyonel amaçlı üretilip satılan türleri olduğu gibi yaralan-
ma alanın etrafında bulunan, o an işimizi görecek herhangi bir malzeme
de (Görsel 7.20) bu amaçla kullanılabilir. Uygulamanın başından sonuna
kadar yaralı bölge hareket ettirilmeden dikkatlice elle desteklenir. Sert
Görsel 7.20: Kıvrılmış bir defterin yaralı
bölgeye sabitlenmesi atel ihtiyacımızı atel yaralı bölgenin altına düz bir hat oluşturacak şekilde yerleştirilir.
karşılayabilir.