Page 15 - Ortaöğretim Veli Rehberlik Kitabı 1

Ergenlik Döneminde Değişim

Ergenlik; bir yandan farklı olmaya çabalarken akranlarla tıpa tıp aynı kıyafetlerin giyildiği, benzeri
davranışların sergilendiği bir dönemdir.

Sosyal duygusal gelişim yönünden ergenlik döneminde çocuğunuzun “kimlik kazanmak” olarak ifade edilen bir gelişim
görevini yerine getirmesi beklenmektedir. Çocuğunuz farklı rolleri, değerleri ve inançları keşfederek bir kimlik duygusu
oluşturmaya çalışır. Kimlik; kültürel kimlik, dinî kimlik vb. birçok parçadan oluşan kendini tanımlamadır. Kimlik çocuğunu-
zun kendi karakteri ve özellikleri, becerileri ve yetenekleri ile güçlü ve zayıf yönleri hakkında ne düşündüğü, kendinden
ne beklediği, kendinin bir birey olarak ne kadar değerli olduğunu düşündüğü, kendini olduğu gibi kabul edip etmediği,
başkalarıyla karşılaştırdığında kendini nasıl gördüğü, hayattan ne istediği gibi birçok faktörü kapsar.

Çocuğunuz ergenlik döneminde bir dizi kimlik statüsü veya aşaması ile karakterize edilen bir kimlik oluşum sürecinden
geçmektedir. Kimlik geliştirirken statüsü/aşaması; dağınık kimlik, ipotekli kimlik, moratoryum kimlik ya da başarılı kimlik
biçiminde olabilir. Bu statüler/aşamalar, kimlik gelişimi sürecindeki farklılıkları ve zorlukları açıklamak için kullanılır. Dört
kimlik statüsü/aşaması aşağıda detaylı olarak sunulmuştur:
» Dağınık kimlik: Çocuğunuz kimlik dağınıklığı statüsünde ise henüz bir kimliğe bağlanmamıştır ve net bir yön veya
amaç duygusundan yoksundur. Değerlerini, inançlarını ve gelecek hedeflerini keşfetme konusunda ilgisiz veya
kafası karışık görünebilir. Akademik veya kariyer hedeflerine bağlılık eksikliği, kısıtlı kişilerarası ilişkiler ve genel
bir amaçsızlık hissi yaşayabilir.

» İpotekli kimlik (Erken bağlanılmış kimlik): Çocuğunuz ipotekli kimlik statüsünde ise alternatif seçenekleri araş-
tırmadan veya dikkate almadan zamanından önce bir kimliğe bağlanmış olabilir. Çocuğunuz ebeveynleri, akranları
veya kültürel normlar gibi başkaları tarafından öngörülen inançları, değerleri veya rolleri sorgulamadan benimse-
miş olabilir. İpotekli bir kimliğe örnek olarak ebeveynleri doktor olduğu ve kendilerinden hep onların izinden gitme-
lerini bekledikleri için tıp alanında kariyer yapmaya karar veren bir ergen verilebilir. İpotekli kimlik aşamasındaki
bu ergen kendi ilgi alanlarını, değerlerini ve güçlü yönlerini tam olarak keşfetmeden kim olduğu ile tam olarak ör-
tüşmeyen bir seçim yapabilir. Kendisinden emin ve öz güvenli görünse de bağımsız hareket etme, özgün olma ve
kendini keşfetme konularında zorlanabilir. Sonrasında da doyumsuzluk yaşayabilir veya gerçek kimliğiyle uyumlu
olmayan bir kariyere hapsolmuş hissine kapılabilir.
» Kimlik moratoryumu (Kararsız kimlik): Çocuğunuz kimlik kararsızlığı statüsünde ise farklı rolleri, değerleri ve
inançları aktif olarak keşfeder ancak henüz kimliğini kesinleştirmemiştir ve kendisini gelecekteki yolu hakkında
belirsiz hisseder. Kimlik oluşumu sürecinde kendi kendine düşünme, deneme ve toplumsal beklentileri sorgulama
gibi faaliyetlerde bulunabilir. Bu kimlik moratoryumu döneminde farklı ilgi alanlarını ve olasılıkları araştırır. Kendi-
sine en çok neyin hitap ettiğini görmek için drama kulübü, münazara takımı gibi çeşitli kulüplere ve ders dışı etkin-
liklere katılabilir. Ayrıca ilgilerini keşfetmek için farklı konularda seçmeli dersler alabilir. Bu deneyimler sayesinde
kendisi ve değerleri hakkında daha fazla şey öğrenmenin yanı sıra dünyada nasıl bir etki yaratmak istediğini de
öğrenir.

» Kimlik başarısı: Çocuğunuz bu kimlik statüsünde ise kimlik oluşumu sürecini başarıyla atlatmış ve değerleri,
inançları ve gelecek hedeflerini kesinleştirmiştir. Kendisini keşfetme ve kültürel kimlik, dinî kimlik vb. kendisine
dair çeşitli yönlerini bütünleştirmiştir. Böylece tutarlı bir kimlik algısına ve nerede olmak istediğine dair hayatında
net bir görüşe sahiptir.

Çocuğunuzun ailesi ve akranlarıyla olan ilişkileri ani değişimlere uğrayabilir. Hem aile hem de arka-
daşlarla güçlü ilişkiler, sağlıklı sosyal duygusal gelişim için önem taşır.

Ebeveynler, bir gencin kariyer seçimleri, değerleri ve ahlaki değerleri gibi uzun vadeli kararlarını et-
kileme eğiliminde iken arkadaşların görünüş, kıyafet ve ilgi alanları (spor, müzik vb.) gibi kısa vadeli
seçimleri etkileme olasılığı daha yüksektir.

15
15