Page 17 - Ortaöğretim Veli Rehberlik Kitabı 1

Ergenlik Döneminde Değişim

hası, çocuğunuz davranışlarının ve sözlerinin başkaları üzerindeki etkilerini anlamakta zorlanıyor olabilir. Çocuğunuz
daha soyut düşünmeye ve farklı bakış açılarını sorgulamaya başladığı için farklı yorumlarda/çıkarımlarda bulunabilir.
Örneğin sizin tuttuğunuz takıma veya sizin hayat görüşünüze dair beklenmedik, olumsuz bir yorumda bulunabilir. Bu
noktada çocuğunuzun amacının sizi yargılamak veya sizi üzmek olmadığını bilmeniz önemlidir. Çocuğunuzun yaşı
büyüdükçe, diğer insanların duygularını anlama ve kendi duygularını kontrol etme konusunda becerileri gelişecektir.

Ahlaki gelişim yönünden ergenlik döneminde görülen temel değişimler şunlardır:

» Kuralların ve sınırların test edilmesi artar.
» Soyut düşünme kapasitesi gelişir.

» Rol modellerin seçimi de dâhil olmak üzere idealler gelişir.
» Ahlak kuraları sorgulanır.

» Ahlaki muhakemeye; sosyal, kültürel ve aile geleneklerine; kişisel saygınlığa ve öz
saygıya ilgi artar.

Ergenlik Sürecindeki Sosyal Duygusal Gelişim İçin Ebeveynlere Öneriler

Sosyal duygusal gelişim, çocuğunuzun ilişkilerini, duygularını ve davranışlarını şekillendiren karmaşık ve çok yönlü bir
süreçtir. Bir ebeveyn olarak ergenlik dönemindeki çocuğunuza destek sunmanız hem onun sosyal duygusal gelişimi hem
de aile ilişkilerinin ve dinamiklerinin sağlıklı işleyişi için önemlidir. Bu bağlamda aşağıdaki fikirlerden yararlanabilirsiniz:
» Çocuğunuzla açık ve destekleyici iletişimi sürdürerek onun sosyal duygusal gelişimini destekleyebilirsiniz. Çocuğu-
nuz saygı, empati ve çatışmayı çözmenin olumlu yollarını ilişkileri gözlemleyerek öğrenecektir. Çocuğunuz akranları-
nın ve aile üyelerinin duygularını tanıyarak sosyal olarak daha bilinçli hâle gelecek ve empati geliştirecektir. Özellikle
çocuğunuz farklı şekillerde davrandığında veya beklenmedik yorumlarda bulunduğunda nasıl hissettiğinizi çocu-
ğunuza söyleyebilirsiniz. Örneğin “Az önce benim dünya görüşümle ilgili … dedin. Söylediklerine biraz şaşırdım.
Bu sonuca nasıl vardın? veya “…Bu fikrinin artı ve eksileri neler?” gibi sorularla onu düşünmeye sevk edebilirsiniz.
Çocuğunuzun söylediklerini kişiselleştirmeden ve eleştirmeden sorunları ve fikirleri tartışabilirsiniz.
» Çocuğunuzla iletişiminizi geliştirmek için öncelikle onunla nasıl bir iletişim tarzına sahip olduğunuzu düşünebilirsi-
niz. Eğer onu suçlamıyor ve etkin bir şekilde dinliyorsanız doğru bir tutum sergiliyorsunuz demektir. Ancak onunla
iletişimde sessiz kalıyor ve çatışmadan kaçınıyorsanız ya da onu dinlemeyerek, sert ve suçlayıcı olarak daha
baskın bir tutum sergiliyorsanız iletişim tarzınızı değiştirebilirsiniz. İletişimde nasıl, nerede ve ne zaman konuşa-
cağınızı planlamak ve ne söyleyeceğinizi bilmek önemlidir. Öte yandan duygularınız hakkında açık ve net olmanız
da önemlidir. Çocuğunuzun söylediklerini kendi cümlelerinizle özetleyerek ona ifade edebilirsiniz. Bunu yapmak,
aranızdaki iletişimin tek yönlü değil iki yönlü olmasına yardımcı olur ve çocuğunuzun kendini değerli hissetmesini
sağlar. Çocuğunuzun söylediklerini dikkatlice dinlemek ve onun güçlü yönlerine vurgu yapmak işe yarayabilir.
Varsaymak ve eleştirmek yerine sorular sorabilir ve endişelerinizi paylaşabilirsiniz. Çatışmadan kaçınmaktan zi-
yade çatışmaları yapıcı bir şekilde çözebilirsiniz. Böyle zamanlarda sakin bir şekilde, hayal kırıklıklarınızı ve en-
dişelerinizi onu suçlamadan “ben dili” ile ifade edebilirsiniz. Sinirlendiğinizi hissettiğiniz bir anda sakinleşmek, dü-
şünmek ve duygularınızı kontrol etmek için ortamdan uzaklaşabilir ve çatışmayı daha sakin hissettiğiniz bir anda
ele alabilirsiniz. Bununla birlikte çocuğunuza değer verdiğinizi ve bunu çözmek için elinizden geleni yapacağınızı
söyleyebilirsiniz. Kendinizi çocuğunuza eleştirel bir yorum yaparken fark ettiğinizde de ondan özür dileyebilir ve
çocuğunuza saygı duyduğunuzu gösterebilirsiniz.

17
17