Page 16 - Ortaöğretim Veli Rehberlik Kitabı 1

Ergenlik Döneminde Değişim

Çocuğunuz yaşamı boyunca yukarıda belirtilen dört statü arasında gidip gelebilir ancak genellikle gençlik döneminde
bu kimlik statülerinden birine yerleşir. Kimlik oluşturma sürecinde çocuğunuz başkalarının onu nasıl gördüğünü ve
kendisini nasıl görmek istediğini düşünür. Birbirinden farklı görünümleri, yeni ilgi alanlarını, kişilikleri ve rolleri dener.
Mesela bir süre aşırı öz güvenli, okulun popüler ve sosyal öğrencisi gibi davranan bir genç bir süre sonra içine kapanık,
kimseyi umursamayan bir kişi gibi davranmaya başlayabilir. Bu denemeler çocuğunuzun kendisini bulması ve nereye
ait olduğunu belirlemesi için bir öğrenme sürecidir. Bu bağlamda da çocuğunuz duruma ve yanında kim olduğuna göre
farklı davranabilir. Örneğin “Saçlarımı boyarsam, farklı bir kıyafet giyersem veya farklı bir akran grubuyla görüşürsem
insanlar bana nasıl tepki verir?”i öğrenmek isteyebilir. Görünüşünü değiştirmesi veya yeni ilgi alanları peşinde koşması,
çocuğunuz için neyin işe yaradığını görmesi için farklı kimlik provalarıdır. Bu denemeler, çabalar ergenlik döneminin
getirdiği normal bir süreçtir. Böylece çocuğunuz kendi kimliğine uygun değerlerini oluşturur. Ayrıca kendi eylemlerinden,
kararlarından ve sonuçlarından sorumlu olduğunu, nasıl karar vereceğini öğrenir. Sizin sözleriniz ve eylemleriniz de
çocuğunuzun “doğru” ve “yanlış” duygusunu şekillendirir. Çocuğunuz henüz kendi kimliğini ve bağımsızlık duygusunu
oluşturmamışsa kendisini asi veya zor davranışlarla göstermeyi deneyebilir.

Sizce çocuğunuz hangi kimlik statüsünde? Kendi gelişiminizi göz önüne aldığınızda kimlik başarısını
ergenlik döneminde mi yoksa yetişkinlik sürecinde mi tamamladınız? Çocuğunuzun kimlik gelişimini
desteklemek için neler yapmaktasınız?

Ergenlik dönemindeki çocuğunuzun ebeveynleri ve akranları ile etkileşim biçiminde değişikliklerin olması olasıdır. Bu-
nunla birlikte çocuğunuz sizden ve diğer aile üyelerinden bağımsız olma ihtiyacını hissetmeye başlayabilir. Diğer çoğu
ergen gibi aile ile ilgili konulara ilgilerini kaybedebilir. Evdeyken yalnız kalmak isteyebilir ve müzik ile kendilerini ifade
edebilir. Arkadaşlık, çocuğunuz için daha fazla önem kazanır ve akran grubu birincil sosyal odağı olarak ailenizin yerini
almaya başlar. Akran grupları genellikle kıyafet, görünüm, tutumlar, ilgi alanları gibi özelliklerdeki farklılıklar nedeniyle
kurulur. Başlangıçta akran grupları genellikle aynı cinsiyettendir. Akran grupları çocuğunuzun geçici seçimlerine onay
verdiklerinden ve stresli durumlarında ona psikososyal destek sağladıklarından çocuğunuz için önem taşır. Çocuğunuz
kendisini bir akran grubundan yoksun olarak algılarsa da yoğun bir şekilde farklı olma ve yabancılaşma duyguları geliş-
tirebilir. Öte yandan olumsuz akran gruplarının varlığı da antisosyal davranışlarla sonuçlanabilir.

Ergenlik döneminde sosyal duygusal değişiklikler ergenden ergene ve zaman içinde büyük farklılıklar
gösterir. Çocuğunuz,

» Görünüşüne ve arkadaşlarına daha fazla odaklanabilir.

» Yaşamının bazı yönlerinde bağımsızlık arayışında olabilir.
» Yeni sorumluluklar üstlenebilir ve kendi kararını vermek için kendisini daha güçlü hissedebilir.

» Ailesi dışındaki kişilerle ilişkilerine daha fazla önem vermeye başlayabilir.
» Ani ve nedensiz gözyaşı dökebilir, öfke ve üzüntü patlamaları yaşayabilir.

Çocuğunuzun kimlik krizini başarılı bir şekilde çözmesi ve sağlıklı bir kimlik oluşturması, onun hedeflerine ulaşması ve
yetişkinlikte de psikolojik ve sosyal yönden sağlıklı bir birey olabilmesi için önemlidir. Ancak unutulmaması gereken
nokta her gencin sosyal duygusal gelişiminin birbirinden farklı olduğudur. Çocuğunuzun genetik yapısı, beyin gelişimi,
sosyal çevresiyle etkileşimi, okulun ve ailenin beklentileri ile medya ve kültürün etkileri onun gelişimini şekillendirmek-
tedir. Ayrıca farklı zamanlarda güçlü ve yoğun duygular sergileyebilir. Ergenliğin ilerleyen yıllarında (özellikle 16 yaş ve
sonrası) zaman zaman olgun görünebilir ancak olgun davranmadığı zamanlar da olacaktır. Çocuğunuzun beyni hâlâ
duyguları yetişkin gibi anlamayı (beden dilini okuma vb.), duyguları kontrol ve ifade etmeyi öğrenme sürecindedir. Da-

17
16
16 17