Page 25 - Ortaöğretim Veli Rehberlik Kitabı 1

Ruh Sağlığı

Kendine Zarar Verme Davranışı (KZVD)

Bazı gençler, kendilerine zarar verme yoluyla duyguları kontrol etmeye veya durdurmaya ya da bu yolla kendilerini iyi-
leştirmeye çalışabilir. Bazıları ise “hiçlik ya da boşluk hissetmek” yerine “bir şeyler hissedebilmek” için kendilerine zarar
verirler. Bazen de kendine zarar verme davranışı umutsuzluk duygularını ifade etme ya da bir çeşit kendini cezalandır-
ma biçimidir. Gençler, yaşantılarındaki başka şeyler üzerinde kontrol sahibi olamadıklarını hissettiklerinde kendine zarar
verme yolu ile vücutlarının kontrolünü ele almayı tercih edebilirler.

Gençlerin kendine zarar verme yolları
» Kendini kesmek, çizmek gibi kendine fiziksel zarar vermek

» İyileşmeyi engellemek için kabuk koparmak

» Kendini yakmak, ısırmak veya yaralamak
» Vücudunun bazı kısımlarını sert bir şeye çarpmak, vurmak

» Dijital ortamda kendine zarar verme veya kendine siber zorbalıkta bulunmak (Sosyal medya sitelerinde kendileri
için alternatif çevrim içi kimlikler oluşturmak ve kendileri hakkında acımasız yorumlar yazmak.)
Kendine zarar verme davranışının erken uyarı işaretleri nelerdir?

» KZVD’nin en yaygın şekli derinin kesilmesidir. Dolayısıyla çocuğunuzun ellerinde, bileklerinde, karnında, bacakla-
rında veya vücudunun diğer bölgelerinde kesikler veya yara izleri görebilirsiniz.
» Çocuklar derin yaralar açabilir veya tek bir noktada düzinelerce küçük kesikler yapabilir. Ancak şunu unutmamak
gerekir ki çocuklar genellikle yaralarını bol miktarda takı takarak veya uzun kollu giysiler giyerek (Sıcak havalarda
bile) gizlerler, bu nedenle yara izleri ve kesikler görülmeyebilir veya hemen belli olmayabilir.

» Çocuğunuzun vücudunda açıklanamayan morluklar, kesikler, yanıklar veya ısırık izleri görebilirsiniz.
» Giysilerde kan lekeleri veya odalarında kan bulunan kâğıt mendiller bulabilirsiniz.

» Çocuğunuz yüzme gibi bacakların, kolların veya gövdenin görülebileceği aktivitelerden kaçınabilir.
» Çocuğunuz yara bandı ve antiseptiği daha sık kullanıyor gibi görünebilir.

» Dikkat edilmesi gereken diğer ince işaretler arasında depresyon belirtileri (Aşırı umutsuzluk veya değersizlik duy-
guları, uyku bozuklukları ve düşük enerji seviyeleri, zevk alınan aktivitelere karşı ilgi, istek kaybı gibi) yer alabilir.
Bunun nedeni, depresyonu olan çocukların KZVD riskinin daha yüksek olmasıdır.
Kendine zarar verme davranışının işaretleri ile karşılaştığında ebeveynler ne yapmalı?

Çocuğunuzun kendine zarar verdiğini öğrenirseniz korkmanız, suçluluk duymanız, şok olmanız, pa-
niğe kapılmanız ve hatta öfkelenmeniz doğaldır.

» Çocuğunuzun kendine zarar verdiğini fark ederseniz,

• Sakin kalarak, saygılı ve güven verici davranarak, yargılamadan veya olumsuz tepki göstermeden konuşmak ve
aktif olarak dinlemek en iyisidir.

Şu şekilde giriş yapabilirsiniz:
• “Çok üzgün olduğunu görebiliyorum, işlerin bu kadar geliştiğini fark etmemiştim. Bu konuyu benimle konuşabilir-
sin. Sana kızmayacağım. Birlikte bu sorunu çözebiliriz.”
• “Kolundaki yara izlerini fark ettim. Umarım bunu söylememde sakınca yoktur. Sana çok fazla soru sormayaca-
ğım ama hazır olduğunda sana yardım etmek istiyorum. Kendine zarar verdiğin zamanları bana anlatabilirsin.”
• Çocuğunuzun acil tıbbi müdahaleye ihtiyacı olduğunu düşünüyorsanız ambulans çağırın, 112’yi arayın veya
çocuğunuzu acil servise götürün.

25
25