Page 25 - 3 Adım AYT Türk Dili ve Edebiyatı

TÜRK DİLİ VE EDEBİYATI AYT 1.
ADIM
GİRİŞ

1. Edebî metinlerin başlıca özellikleri şu şekildedir: 3. Bir edebî eserde aranılacak en mühim özellik, her şeyden önce
onun nasıl bir davranış tarzının ifadesi olduğudur. Bunu bulabil-
• Muhatabında estetik heyecan (güzellik duygusu) uyandırır.
mek için esere bütün olarak bakmak, onun ruhunu kavramak,
• Doğrudan bilgilendirme amacı taşımaz.
muhteva ve üsluba ait teferruatı bu ruha bağlamak icap eder.
• Kelimeler yan ve mecaz anlamlarıyla kullanılır. Edibin kâinat, hayat, cemiyet, tabiat ve insan karşısında almış
olduğu hususi tavırdan hareket etmek ve teferruattan daima ona
• Anlatıcı öznel bir tutum izler.
varmak lâzım gelir. Mevzu, kompozisyon, fikir, kelime, hayal,
• Kurmaca bir yapıya sahiptir.
ahenk bir yazarın, eserini vücuda getirmek için seçtiği ve kullan-
Buna göre aşağıdakilerden hangisi bir edebî metin örne- dığı her şey, onun şahsiyetini ortaya koyar.
ği olamaz?
Bu parçada aşağıda verilenlerden hangileri arasındaki
A) Boş vaktim oldukça sinemaya giderim. Yumuşak bir ka- ilişkiden söz edilmektedir?
ranlığa gömülmüş makinenin hışırtısını dinleyerek vücu-
A) Yazar-Toplum B) Eser-Yazar
dumun değil, ruhumun bir çetin yol üzerinde mola verdiği-
ni hissederim. C) Toplum-Eser D) Dil-Toplum
B) Hiçbir şey lisan kadar bir ağaca benzer değildir. Lisanlar E) Yazar-Dil
-tıpkı ağaçlar gibi- mevsim mevsim rengini kaybeden
ölü yapraklarını döker ve tazelerini açar. Lisanın yap-
rakları kelimelerdir. 4. Tüyden hafif olurum böyle sabahlar
C) Dostum, alelade bir insandır, onun için tarifi gayet müş- Karşı damda bir güneş parçası,
küldür. Vücudunun kusurlarını elbise ile gizlemek hüne- İçimde kuş cıvıltıları, şarkılar;
rinden habersizdir, yani şık değildir. Ahlak kaideleriyle Bağıra çağıra düşerim yollara;
de ruhunun çirkinliklerini saklamayı bilmez, yani iki yüzlü Döner döner durur başım havalarda.
değildir.
Bu dizeler biçim ve içerik özelliklerinden hareketle aşağı-
D) “Mülakatlar” başlıkları altında çıkan röportajları ile üne
da verilen dönemlerin hangisinde yazılmış olabilir?
kavuşan muharrir 1915 yılında Yeni Mecmua’nın “Çanak-
kale” özel sayısında neşrettiği “Anafartalar Kumandanı A) İslamiyet Öncesi B) Tanzimat
Mustafa Kemal ile Mülakat”la bu büyük Türk askerini ilk
defa Türk okuyucusuna tanıttı. C) Servetifünun D) Millî Edebiyat
E) İhtiyar yalıların arkasında, denizi takiben bütün E) Cumhuriyet
Boğaz’ı kateden uzun caddenin karanlıkları ka-
dar zengin bir gece karanlığı bilmiyorum. Mercan-
lar, süngerler, yosunlar ve bin türlü sedefler ve
balıklarla dolu bir denizaltını andıran zengin bir karanlık! 5. Osman Bey, Kaplan Çavuş’un Konya için anlattıklarını, yolla-
rının durumunu bildiğinden Argun İlhan’ın ölümünden berisi-
ni dinlememiş; başka düşüncelere dalmıştı. Kayınbabasının
“Ne dersin Moğol’un ölmesine oğlum?” sorusuna döndü, gü-
lümseyerek dalgınlıktan kurtulmaya çalıştı:
— Karacahisar üstüne... Yürürsek gerektir Şeyh baba...
Fatiha’sını çekseniz gerektir.
2. Bir sanatkârın eserleri başka bir sanatkârınkinden ayrı bir karak- — Ne zaman?
ter taşıdığı gibi aynı sanatkârın muhtelif eserleri de birbirinden
— Duanız gücüyle bu gece yola çıkarız, koca Tanrı’nın izniy-
ayrı çehreler arz eder.
le bahtımızı deneriz.
Bu cümlede edebî eserler ile ilgili aşağıdakilerden hangisi
Bu parçada edebiyatın aşağıdaki sosyal bilimlerin hangi-
vurgulanmaktadır?
sinden yararlandığı söylenebilir?
A) Özlülüğü B) İnandırıcılığı
A) Psikoloji B) Sosyoloji C) Felsefe
C) Tutarlılığı D) Özgünlüğü
D) Tarih E) Coğrafya
E) Evrenselliği

23