Page 29 - 3 ADIM AYT- TÜRK DİLİ VE EDEBİYATI

TÜRK DİLİ VE EDEBİYATI AYT 1.
ADIM
İslamiyet Öncesi - Geçiş Dönemi

1. Eski Türkçeden “Közden yırarsa könülden yeme yırar.” sözü 4. üküş sözleme söz birer sözle az
günümüze “Gözden ırak olan gönülden de ırak olur.” şeklinde tümen söz tügünin bu bir sözde yaz
gelmiştir. Bu sözler özlü sözlerdir. Toplumun yaşama bakı-
(Sözü çok söyleme, sırasında ve az söyle; binlerce söz dü-
şını gösterir. Divan edebiyatında bu tür sözlere “irsalimesel”
ğümünü bu bir sözle çöz.)
denir.
Bu dizeler Kutadgu Bilig’in aşağıdaki özelliklerinden hangisi-
Bu parçada bahsi geçen sözlerin Eski Türkçe ve günü- ne örnek olabilir?
müzdeki karşılığı, aşağıdakilerin hangisinde sırasıyla ve-
A) Nasihatname özelliği taşır.
rilmiştir?
B) Türk tarihi açısından önemlidir.
A) Sagu - ağıt B) Koşuk - koşma
C) İslami geleneğin etkileri görülür.
C) Sav - atasözü D) Sav - destan
D) Karahanlılar Dönemi’nde yazılmıştır.
E) Sagu - atasözü
E) Arapça ve Farsça sözcüklere yer verilmiştir.

2. Tokuz Oguz begleri budunu bu sabımın etgüti eşid katıdgı
tıngla:
İlgerü kün togsıkka birigerü kün ortasıngaru kurıgaru kün ba-
tısınga yırıgaru tün ortasıngaru anda içeri budun kop manga
körür. Bunca budun kop ittim. Ol amtı anyıg yok. Türk kağan
Ötüken yış olursar ilte bung yok. 5. • Ben onların ülkelerini ve bozkırlarını inceledim; Türk,
Türkmen, Oğuz, Çigil, Yağma ve Kırgızların lehçelerini ve
Eski Türkçe Dönemi’ne ait olan, edebiyatımızda pek çok
kafiyelerini öğrendim. Zaten ben onların, dilde en doğruyu
alanda ilkleri temsil eden bu eser aşağıdaki alfabelerden
bilenlerinden, anlatımda en açık olanlarından, akılca en yet-
hangisi ile yazılmıştır?
kinlerinden, soyca en köklülerinden, mızrakta en iyi atıcıların-
A) Arap B) Göktürk C) Uygur danım. Böylece her boyun dili bende en mükemmel şeklini
D) Kiril E) Latin buldu. Sonra bu kitabı en iyi şekilde düzenleyerek yazdım.
Yüce Allah’ın yardımına sığınıp kitabımı ---- diye adlandıra-

rak ortaya koydum.

3. Türlüg çeçek yarıldı • Geçiş Dönemi’nin edebî eser niteliği taşıyan ilk örneğidir.
Barçın yadım kerildi Aynı zamanda İslamiyet’in etkilerinin görüldüğü ilk eserdir.
Uçmak yeri körüldi 1069’da Yusuf Has Hâcip tarafından yazılan ve Karahanlı
Tumluk yana kelgüsüz Hükümdârı Tabgaç Buğra Han’a sunulan ----, insanlara hem
bu dünyada hem de ahirette mutlu olmanın yollarını göster-
(Rengârenk çiçekler açıldı
meyi amaçlamaktadır.
İpek yaygılar serildi
Cennet yeri görüldü • Dinî-ahlaki içerikli öğretici bir eserdir. İslam dininin etki-
Soğuklar artık gelmez.) siyle eserde Arapça-Farsça birçok kelime kullanılmıştır. ----;
İslamiyet etkisindeki Türk edebiyatının, İslam inançlarını tel-
Bu dizelerle ilgili olarak
kin eden ilk eseri olması yönüyle de önemli bir yere sahiptir.
I. Batı etkisindeki Türk edebiyatına ait bir nazım biçimidir.
Yukarıda açıklamaları yapılan Geçiş Dönemi eserleri
II. Uyak düzeni “aaab” biçimindedir. hangisinde sırasıyla verilmiştir?
III. Nazım biçimi koşuktur.
A) Divânu Lugâti’t-Türk- Atabetü’l Hakayık- Divân-ı Hikmet
IV. Zengin uyak vardır.
B) Kutadgu Bilig - Atabetü’l Hakayık- Divânu Lugâti’t-Türk
yargılarından hangileri doğrudur? C) Kutadgu Bilig - Divânu Lugâti’t-Türk- Atabetü’l Hakayık
A) I ve II B) I ve III C) II ve III D) Divânu Lugâti’t-Türk - Kutadgu Bilig - Divân-ı Hikmet
D) II ve IV E) III ve IV E) Atabetü’l Hakayık- Divânu Lugâti’t-Türk - Kutadgu Bilig

29