Page 34 - 3 ADIM AYT- TÜRK DİLİ VE EDEBİYATI

TÜRK DİLİ VE EDEBİYATI 3. ADIM

6. I. Türlüg çeçek yarıldı 9. Nazire, bir şiire başka bir şairin aynı konu ve vezin, kafi-
Barçın yadhım kerildi ye veya redifle yazılan şiirlerin genel adıdır. Fars ve Türk
Uçmak yeri körüldi edebiyatlarında ise XII. yüzyılda görülmeye başlanmıştır.
Tumlug yana kelgesüz Anadolu’da XIII. yüzyıldan sonra gelişen Türk edebiyatı için
bu bir örnek olmuş ve Yunus Emre de Ahmet Yesevî’nin şiir-
(Türlü çiçekler açıldı, ipek kumaştan yaygı serildi, cenne-
lerine nazireler yazmıştır.
tin yeri görüldü, kış yine gelecek değildir.)
Işkıng kıldı şeydâ mini cümle âlem bildi mini
II. Eren alpı okuştılar
Kaygum sin sin tüni küni minge sin ok kirek sin
Kıngır közün bakıştılar
Kamug tolmun tokuştılar Buna göre Ahmet Yesevî’ye ait olan bu beyit için yazılmış
Kılıç kınka küçün sığdı nazire aşağıdakilerden hangisidir?
(Yiğitler çağrıştılar, yan gözle bakıştılar, bütün silahlarla
A) Gönlüm evini ışkun içün dutmışam makâm
vuruştular, kılıç kına güç sığdı.)
Genc-i nihânı gör ki ne vîrâna yazmışam
Bu dörtlüklerin ortak özellikleriyle ilgili
B) Işkun aldı benden beni bana seni gerek seni
I. Kafiye örgüsü
Ben yanaram dün ü güni bana seni gerek seni
II. Tema
C) Hurrem irdi bu kerâmetlü gün iy kân-ı kerem
III. Kafiye türü
Iyş u zevk it ki fedâdur yoluna cân-ı kerem
IV. Söz sanatları
D) Işk bâzârında sana çünki hâsıldur ziyân
V. Hece sayısı
Bellü bil kim assı kılmaz nâle vü efgân gönül
çıkarımlarından hangileri doğrudur? E) Iyd-ı ferhundene kurbân ide a‘dânı felek
A) I ve II B) II ve IV C) I, III ve IV Sen ehibbâna buyur âb-ı sehâ nân-ı kerem
D) II, III ve V E) II, IV ve V

7. Aşağıda Geçiş Dönemi eserleri ile ilgili verilen bilgiler-
den hangisi yanlıştır?
A) Kutadgu Bilig, Geçiş Dönemi’nin edebî eser niteliği taşı-
yan ilk örneğidir.
B) Divânu Lugâti’t-Türk; Türkçenin bilinen ilk sözlüğü, ilk dil
bilgisi kitabıdır. 10. (I) Kutadgu Bilig, aruz ölçüsüyle yazılmış alegorik özellikler
taşıyan mesnevi türünde bir eserdir. (II) Eserin kahraman-
C) Atabetü’l Hakayık, dinî-tasavvufi edebiyatın ilk örneğidir.
larından Kün Togdı (Hükümdar) adaleti, Ay Toldı (Hüküm-
D) Atabetü’l Hakayık, İslam inançlarını telkin eden ilk eser- darın oğlu) saadeti, Ögdülmiş (Vezirin oğlu) aklı, Odgurmış
dir. (Vezirin kardeşi) ise akıbeti temsil eder. (III) Ansiklopedik bir

E) Kutadgu Bilig, ilk mesnevi ve ilk siyasetname örneğidir. sözlük olan Dîvânu Lugâti’t-Türk; içerik olarak bize o dönem-
deki Türk boyları, bu boyların kullandıkları Türkçe arasın-
daki farklılıkları ve en önemlisi de sözcükleri hakkında bilgi
veren geniş bir sözlüktür. (IV) 12. yüzyılda yazıldığı tahmin
8. I. Siyasetname türünün edebiyatımızdaki ilk örneğidir.
edilen Atabetü’l Hakayık (Hakikatlerin Eşiği) mensur öğüt ki-
II. Türk dilinin ilk sözlüğüdür. tabıdır, nerede ve ne zaman yaşadığını bilmediğimiz Türk ve
III. Din ve tasavvufla ilgili şiirlerin yer aldığı eserdir. Acem meliki Muhammed Dâd İspehsâlâr Bey’e sunulmuştur.
IV. Edip Ahmet Yükneki tarafından yazılmıştır. (V) Ahmed Yesevî’nin hikmetlerinin başlıca gayesi, İslâm di-
nine yeni girmiş veya bu dini henüz kabul etmemiş Türklere
Numaralanmış cümlelerde aşağıdakilerden hangisi ile il-
İslamiyet’in esaslarını anlatmaktır.
gili bir bilgi verilmemiştir?
Bu parçada numaralanmış cümlelerin hangisinde bilgi
A) Atabetü’l Hakayık B) Kutadgu Bilig
yanlışı vardır?
C) Divân-ı Hikmet D) Siyasetname
A) Yalnız III B) II ve III C) II ve IV
E) Divânu Lügâti’t-Türk
D) III ve V E) IV ve V

34