Page 80 - 3 ADIM AYT- TÜRK DİLİ VE EDEBİYATI

TÜRK DİLİ VE EDEBİYATI 2. ADIM

8. (I) Makale, gazetecilikle birlikte gelişen bir türdür. 10. Yazmakla yaşamak arasındaki zıtlık veya kopukluk Batılı dü-
(II) Edebiyatımızda ilk makale Servetifünun Dönemi’nde ya- şünce ve edebiyat hayatının bir özelliğidir. Türkiye’yi de Batılı
yımlanmıştır. (III) Şinasi tarafından Tercüman-ı Ahvâl gazete- düşünce ve edebiyat çemberi içinde kabul etmek gerektiği-
sinde yazılmıştır. (IV) Namık Kemal, Ziya Paşa, Ahmet Mithat ne göre bizim ülkemiz için de bu zıtlık geçerlidir. Batılı hayat
Efendi gibi yazarlar, bu türde metinler yazmışlardır. (V) Daha içinde yaşama ve yazma arasındaki zıtlık anlaşılmayacak bir
sonra dergilerde de yayımlanmaya başlayan makale türü, ül- olay değildir. Çünkü Batı düşüncesi insanı maddi ve manevi
kemizde bilimin gelişmesi ve bilimsel kuruluşların sayısının olmak üzere temel bir ayrıma tabi tutmuştur.
artması ile gelişmiştir.
Bu parça aşağıdaki yazı türlerinin hangisinden alınmış
Bu parçadaki numaralanmış cümlelerin hangisinde bilgi olabilir?
yanlışı vardır?
A) Deneme B) Fıkra C) Makale
A) I B) II C) III D) IV E) V
D) Söyleşi E) Eleştiri

11. — İlk ödülünüz neydi? İlk defa ne zaman ödül aldınız?
— O sene iki ödül aldım. Hangisini önce hangisini sonra al-
dım, bilmiyorum. 1956’da Varlık dergisi bir ödül koydu, roman
ödülü. İlk ödülüm bu sanıyorum.

— Neydi?
— İnce Memed için. Jüri fevkalade bir jüriydi. Hiç aklımdan
geçmiyordu bana verecekleri, ilk romanıma verecekleri. Bir
sabah baktım ki Cumhuriyet gazetesinde, Varlık ödülü bana
9. Sizin için günün en iyi saati hangi saattir hiç düşündünüz mü?
verilmiş. Yakup Kadri, Reşat Nuri Güntekin, Ahmet Hamdi
Şair tabiatlı olanlar akşam saatlerini severler. Güneşin batışı
Tanpınar, Nurullah Ataç, Suut Kemal Yetkin, Selahettin
insana tuhaf bir hüzün verir. En çok kendi kendimizle kaldığı-
Batu… Hepsi aklıma gelmiyor. Müthiş bir jüri… Sadece iki
mız saatler giden günün arkasından gecenin ağır ağır geldiği,
kişi bana vermemişti. Muhtar Körükçü, Kemal Tahir’e ver-
daha doğrusu gündüzlerin bizleri gecelere devrettiği o saat-
mişti. Bekir Sıtkı Kunt da -bir hikâyeci ve hâkimdi- Orhan
lerdir. Kuşlar o saatlerde neden telaşlıdırlar, pek bilmem ama
Hançerlioğlu’nun romanına vermişti. Yedi jüri bana vermiş-
tabiat yavaş yavaş durulur; etrafla beraber insanın ruhuna
ti. Ondan sonra Dünyanın En Büyük Çiftliğinde Yedi Gün ile
da bir sessizlik çöker. Sonra gece, o uçsuz bucaksız gece,
Gazeteciler Cemiyeti Ödülü’nü aldım.
kendi hayatını sürmeye başlar. Evet, şair tabiatlı olanlar ak-
şam saatlerini severler. Yemek düşkünleri de öğle saatlerini. Bu parçaya göre mülakat türü için hangisi söylenemez?
Dünya nimetlerinin lezzetlerine kendilerini kaptırmış olanlar
A) Ele alınan konu için belge niteliği taşır.
öğle vaktinin gelmesini iple çekerler. Öğle yemeğinden sonra
B) Ciddi bir üslûp ve seçkin bir dil hâkimdir.
gelen rehavetin tadı hiçbir gece uykusunda bulunmaz. Ama
yaş ilerledikçe insanlar sabah saatlerini sever olur. Dünyayı C) Görüşülen kişinin daha çok tanınmasını sağlar.
sabahın saat beşinde; kurtlar, kuşlar henüz uyanmadan ta-
D) Adı geçen başka kişiler hakkında bilgi verir.
biat daha mahmurken seyretmek ancak o yaşlarda tadına
E) Soru-cevaplara dayalı bir türdür.
varılır zevklerdendir.
Bu parçada sohbet türünün
12. Nâzım Hikmet’in “Taranta Babu’ya Mektuplar” adlı eseri; dra-
I. Yazarın kişisel düşünceleri ağırlık kazandığı için öznel bir
matik bir örgü içinde güncel, kişisel, yerel bir olaya tarihsel,
dil vardır.
toplumsal ve evrensel bir anlam kazandırır çünkü bu olayı ta-
II. Yazar, düşüncelerini kanıtlamaya çalışmaz. rihî maddecilik görüşüyle yansıtır, güncelin altında yatan sınıf
III. Mizahi fıkralardan, atasözlerinden veya anekdotlardan, çatışmasını yakalar.
şiirlerden kesitler verilebilir.
Bu parça hangi tür eleştiriye örnek olabilir?
IV. Yazar kendine veya okuyucuya sorular yöneltebilir ve bu
sayede yazıyı canlı ve akıcı tutabilir. A) Eserle dış dünyaya dönük eleştiri
V. Samimi bir dil ile okuyucuyla karşılıklı konuşma havasında B) Sanatçıya dönük eleştiri
yazılır. C) Esere dönük eleştiri
özelliklerinden hangisi yoktur? D) Ruh bilimsel eleştiri
A) I B) II C) III D) IV E) V E) Okura dönük eleştiri

80