Page 118 - 3 ADIM TYT FELSEFE

FELSEFE 2. ADIM

6. Platon Devlet adlı eserinde, varlığın iki türünden söz eder. 9. Bilgi edinme sürecinde duyuların kullanılması, elde edilen bilgi-
Bunları, duyular dünyası ve idealar dünyası olarak isimlendirir. nin hatalı olma ihtimalini doğurur. Sofist Protagoras “İnsan her
Platon bu iki dünyayı iki farklı varlık alanı olarak tasvir eder. Her şeyin ölçüsüdür.” derken bir şeyin doğru ya da yanlış olmasını
bir dünya için iki bilgi türünden bahseder. Bunlar doxa ve epis- tamamen kişiye bağlar. Benzer biçimde Gorgias “Hiçbir şey yok-
temedir. Platon’a göre insan, her iki dünyayla ilişki hâlindedir. tur, olsa da bilemeyiz, bilsek de aktaramayız.” sözüyle üzerinde
İnsan, duyuları aracılığıyla fiziksel nesneleri bilebilir. Bu bilgi uzlaşılabilecek hiçbir bilgi olmadığını savunur. Dolayısıyla onla-
türünün adı doxa yani sanıdır. Fakat bu bilme asıl varlığa yani ra göre her zaman geçerli olan kesin bir bilgi yoktur çünkü bilgi
idealara ait değildir. İdeaların yansımasından hareketle yapılan kişiden kişiye değişen rölatif bir niteliğe sahiptir.
tahmin ile elde edilen bilgilerdir. Asıl varlıklar dünyası olan ide-
Bu parçadan hareketle aşağıdakilerden hangisine
aların bilgisi doğuştan insan zihninde bulunmaktadır. Buna göre
ulaşılamaz?
Platon için idealar dışında herhangi bir nesnenin bilgisi mutlak
olamaz. Duyular aracılığıyla edinilen sanılar yararlı olsa da, bu bir A) Duyular ile elde edilen bilgiler insandan insana değişmek-
bilgi değildir. Mağara benzetmesinde olduğu gibi ateşin yansıttığı tedir.
gölgeler gerçek olmadıklarından bunların bilgisi de hakikat olmaz. B) Bilgi, insanlara göre değişmektedir.
Buna göre Platon’da gerçekliğin bilgisine aşağıdakiler- C) Sofistler, bilginin göreceli olduğunu vurgulamışlardır.
den hangisiyle ulaşılabilir? D) Bilgi söz konusu olduğunda ölçü insanın kendisidir.

A) Akıl B) Sezgi C) Fayda E) İnsan bilgiyi objektif temellere dayandırmalıdır.
D) Deneyim E) Akıl ve deney
10. Varlık felsefesinin ana problemlerinden biri de varlığın ne olduğu
problemidir. Varlığın ilk maddesinin ne olduğu felsefe tarihinde;
ilk neden, ilke ve arkhe olarak isimlendirilmiştir. İlk neden, her şe-
7. Sokrates’e “Şu varlık güzeldir.” denildiğinde O, “güzel varlık” yin ondan çıktığı bir ilke ve her şeyin temelini belirleyendir. Doğa
sözünden ne anlaşıldığını sorar. Cevap alınca da yeniden bir filozoflarından Thales ilk neden sorununa “su”, Anaksimenes
dizi soru üreterek konuştuğu kişinin “güzel varlık” sözü için “hava”, Demokritos “atom”, Anaksimandros “apeiron” ve
oluşturduğu eski tanımın sınırlı, geniş kapsamlı ya da yan- Empedokles “toprak, su, hava, ateş” şeklinde cevaplar vermiştir.
lış olduğunu yine o kişiye buldurur. Böylece kişide saklı olan Bu parçadan yola çıkılarak aşağıdakilerden hangisine
a priori bazı bilgilerin bulunduğunu kanıtlar. ulaşılabilir?
Bu parçadan çıkarılabilecek yargı aşağıdakilerden hangi- A) Filozoflar, toplumsal sorunları ve varlık problemini birlikte
sidir? ele almışlardır.
B) Filozoflar, varlığın ilk nedeni problemine öznel bakış açısı
A) İnsan zihninde bulunan tüm bilgiler sonradan yaşantılar
ile yaklaşmışlardır.
yoluyla kazanılır.
C) “Varlığın ilk nedeni nedir?” sorusunu MS 2 - MS 15. yüzyıl
B) Güzellik kavramı metafizik bir kavram olduğu için tanım-
felsefesi konu edinmiştir.
lanamaz.
D) Varlığın gerçekte var olup olmadığı problemini ele alan
C) Bilgilerimizin doğruluğu göreceli bir özelliğe sahiptir.
görüşlerden biri de nihilizmdir.
D) İnsan aklında doğuştan getirilmiş ve açığa çıkarılmayı
E) Filozoflar, toplumsal sorunlardan etkilenen ve aynı za-
bekleyen bilgiler vardır.
manda toplumu etkileyen kimselerdir.
E) Tüm insan bilgileri, akıl ve duyu iş birliğinin ürünüdür.
11. Bilinen ilk felsefi argümanlar doğanın işleyişine yönelik ortaya
konulmuştur. Doğayı felsefi disiplin şeklinde ele alan ilk filozof-
8. Antik Yunan’da ilk felsefe ontoloji ile başlar. Varlığa dair kül- lara da doğa filozofları denmiştir. Fakat Sofistler ve Sokrates
türel ve mitolojik açıklamaların güvenilir dayanaklara sahip felsefeyi doğadan insana yöneltmiş ve diyaloglarıyla uzun sü-
olmaması, Yunan düşünürlerini akla dayalı bir yolculuğa ça- recek tartışmalara yol açmışlardır. Özellikle de insanın davra-
ğırır. nışlarına yönelik birçok görüş ortaya konulmuştur.
Buna göre felsefenin yönünü hangi alandan nereye yö-
Buna göre “ontoloji” için aşağıdakilerden hangisi söylenebilir?
nelttiği söylenebilir?
A) Varlığa yönelik güvenilir bir inanç oluşturur. A) Asıl gerçeklik nesnelerin içinde saklıdır.
B) Kültürel oluşumları varlık anlayışına dayandırır. B) Asıl gerçeklik idealardır.
C) Varlığın kaynağına yönelik rasyonel bir sorgulama yapar. C) Akıl, bilgi edinmek için gerekli güce ve yetiye sahiptir.
D) Yunan toplumuna uygun varlık anlayışı oluşturur. D) Tekil olan şeylerden tümelin bilgisine akılla ulaşılır.
E) Mitolojik yaklaşımların varlık anlayışını temellendirir. E) Bilginin nesnesi olan unsurlar bu dünyanın içindedir.

116