Page 152 - 3 ADIM TYT FELSEFE

FELSEFE 2. ADIM

6. 18-19. yüzyıl felsefesi aklın özgürce kullanılmasına yönelik 9. J. Locke, “Bilgiler doğuştan olsaydı, cahil kişilerin de mate-
üretilen görüşlerin etkisindedir. Bu dönemde akıl yoluyla insa- matik kavramlarını biliyor olmaları gerekirdi.” sözüyle insan
nın ve doğanın anlaşılabileceği iddia edilmiştir. Aydınlanma, zihninin, doğuştan bir bilgiye sahip olmadığını iddia eder.
dinî ve geleneksel otoriteden kurtulup aklı ve özgür iradesi İnsan zihnini başlangıçta boş bir levhaya benzeten J. Locke,
bu levhaya benzettiği zihnin deneye dayalı olarak bilgiyle dol-
sayesinde yaşamına yön veren birey modelini inşa etmiştir. durulduğunu ifade eder.
Aydınlanma felsefesi; bilimsel çalışmalar, sanat eserleri ve
toplumun her alanında köklü değişimlere sebep olmuştur. Aşağıdaki görüşlerden hangisi J. Locke’un bu iddiasını
destekler niteliktedir?
Aşağıdakilerden hangisi bu değişimlerle ilgili değildir?
A) Bir çocuğa siyah beyaz renklerinin dışında hiçbir renk
A) İnsanın aklıyla doğayı kontrol altında tutabileceği savu- gösterilmediği takdirde çocuk başka renklerin bilgisine
nulmuştur. sahip olamaz.
B) Kilisenin baskısından ve kutsal metinlerden uzaklaşma B) Öğretmen, öğrenciye bir şey öğretmez; sadece onun
söz konusu olmuştur. zihnindeki bilgileri ortaya çıkarır.
C) Geleneklere bağlılığın mutluluk getireceği düşünülmüştür. C) İnsanlar dil ile ifade edilebilen şeyleri bilirler.
D) Aydınlanma felsefesi; bilimi, sanatı ve toplumsal yaşamı D) Bütün bilgiler deneyle başlar ama deneyden doğmaz.
etkilemiştir. E) Düşüncelerin doğruluğu, hayatta karşılaştığımız prob-
E) Dinî otoriteye karşı mücadele edilmiştir. lemleri çözme gücüyle orantılıdır.

10. Avrupa’da kilisenin otoritesini her alanda hisseden bilim,
7. Denizde boğulmak üzere olan bir insanı kurtaran kişinin bu
Aydınlanma dönemi ile beraber Orta Çağ düşüncesinin tersi
davranışı sonunda bir ödül beklemesi Kant’a göre ahlaklı bir bir anlayışa geçmiştir. Öyleki uzun yıllar bazı sözel disiplinler
davranış değildir. Kurtarmayı sadece ödev olduğu için yap- bilim sınıfına girememiştir. Bunun en büyük nedeni de kuşku-
ması ise ahlaklı bir davranıştır. suz bilimsel yöntem konusundaki eksiklikti. Modern anlamda
Bacon ile başlayan, Comte ile zirveye ulaşan bilime ve duyu-
Buna göre Kant’ta ahlaki eylemin amacı aşağıdakilerden ya verilen önem, psikoloji ve sosyoloji gibi disiplinleri bilimsel
sınıfa koymamıştır. Çünkü bilim demek deneye, olguya, göz-
hangisidir?
leme, matematiksel verilere dayalı olmak demektir.
A) Haz veren eylem iyidir.
Bu parçadan hareketle Aydınlanma Dönemi’nde aşağıda-
B) Koşulsuz yapılan davranış iyidir.
ki felsefi görüşlerden hangisinin etkili olduğu sonucuna
C) Eylemin iyi olması faydasına bağlıdır. varılabilir?
D) Ahlaki iyi, tümel uzlaşımsal bir değerdir. A) Yeni ontoloji B) Pozitivizm C) Varoluşçuluk
E) Eylemde bulunurken kişisel çıkarları ön planda tutmak D) Empirizm E) Sezgicilik
ahlakidir.

11. Tanrısallığın yerine aklı ve bilgiyi esas alan Aydınlanma dö-
8. Her birimiz bütün varlığımızı ve bütün gücümüzü bir arada nemi, Batı coğrafyasında köklü değişimlere neden olmuştur.
genel istemin buyruğuna verir ve her üyeyi bütünün bölün- Aydınlanma, Orta Çağ düzenine karşı yeni oluşumlar ve yeni
mez bir parçası kabul ederiz. Bu birlik anlaşması, o anda anlayışlarla ortaya çıkmıştır. Batı’da, coğrafi keşifler, ticaret ve
sanayileşme sonucunda ortaya çıkan sosyal yapı değişiklikle-
anlaşmayı yapanların kişisel varlığı yerine, toplantıdaki oy
ri, âdeta uyanışa geçen Batı’nın dönüşümünü sağlamıştır. Bu
sayısı kadar üyesi olan güzel ve kolektif bir bütün oluşturur.
dönüşümün süreci olarak adlandırabileceğimiz Aydınlanma
Bütün öbür kişilerin birleşmesiyle oluşan bu tüzel kişiye, es-
döneminde insanın, aklını kullanarak kendi yaşamını kurgula-
kiden site denirdi. Şimdiyse cumhuriyet ya da politik bütün
yabileceği iddiaları ile başlayan süreç, özgürlük ve eşitlik tema-
deniyor. lı hareketlerin de başlangıcı olmuştur. Ancak Aydınlanmanın
hem fikirsel hem de eylemsel yansımaları, her ülkede aynı za-
J. J. Rousseau’nun görüşlerinin yer aldığı bu parçada manda aynı etkilerle ortaya çıkmamıştır.
aşağıdakilerden hangisi anlatılmaktadır?
Parçada yer alan bilgiler dikkate alındığında aşağıdaki-
A) Yöneticiler, gücü elinde bulunduran halkına olumlu telkin- lerden hangisine ulaşılamaz?
lerde bulunmalıdır.
A) Aydınlanma, tüm eski felsefi anlayışlara karşıdır.
B) Devletin istikrarı için yönetilen halkın refah içerisinde ol-
ması gerekir. B) Aydınlanma toplumsal yaşamda önemli değişimler yarat-
mıştır.
C) Yöneticinin seçiminde yönetilen halkın farklı fikirlerde ol-
ması mümkündür. C) Aydınlanma felsefesi, özgür insanı kurgular.
D) Devlet, bireylerin toplumsal olarak sözleştikleri kişi tara- D) Aydınlanma felsefesi, kutsal metinleri doğruluğundan
fından yönetilmelidir. akılsal doğrulara geçiş sürecidir.
E) Bireyler, korunma ve barınma ihtiyaçlarını gidermek için E) Aydınlanma felsefesi, Batı’nın modernleşmesinin temelidir.
devlet düzenine geçmiştir.

152