Page 157 - 3 ADIM TYT FELSEFE

FELSEFE
TYT 1.
ADIM
20. Yüzyıl Felsefesi-1

1. Felsefe, insanın merak duygusu sonucu ortaya çıkmış bir di- 4. Macit Gökberk yapılan bir söyleşide felsefe hakkındaki gö-
siplindir. Tarih boyunca bu merak farklı farklı alanlara yönel- rüşlerini özgünlük bağlamında değerlendirmiştir. Gökberk,
miş, birbirinden farklı açıklamalarla giderilmeye çalışılmıştır. “Özgün felsefe ortaya koyabilmek için belli bir birikime sa-
Sosyal yaşam, coğrafi özellikler, savaşlar, teknik alandaki
gelişmeler ve başka birçok faktör felsefenin konusu ve yönte- hip olmak yanında bu bilgi birikimini kullanacak zekâ, bir aklı
mi üzerinde etkili olmuştur. Böylece, her dönem felsefesi gibi işletme alışkanlığı olmalıdır. Bu aşamadan sonra felsefeyi
20. yy felsefesi de kendine özgü özellikler göstermiştir. ortaya koymuş büyük düşünürlerin yapıtlarına -felsefenin
nesnelleştiği bu yapıtlara- dayanarak, onlarla birlikte düşü-
Aşağıdakilerden hangisi 20. yüzyıl felsefesinin özellikle-
rinden biri değildir? nerek birlikte felsefe yapılabilir. Felsefenin ana kaynaklarına
gitmek, büyük filozofların eserlerini okumak, felsefede yapıcı
A) Felsefede uzmanlaşmaların yaşandığı bir dönemdir. yaratıcı olan tek yol felsefeyi yaratmış olan bu büyük ustalarla
B) Felsefe yeni yöntemler kazanmıştır. birlikte düşünmek, birlikte düşünebilmek için de onların nasıl
C) Felsefede yeni akımlar ortaya çıkmıştır. düşündüğünü kavramaktır.” demiştir.
D) Felsefe dogmatik hâle gelmiştir.
Bu parçada özgün felsefi görüşler oluşturulabilmesi için
E) Felsefe küreselleşmiştir. aşağıdaki koşullardan hangisinin önemi vurgulanmıştır?

A) Konu belirlerken seçici olma
2. Kuğuların beyaz olmasına dair gözleme dayalı olarak öne
sürülen önermeler ne denli çok sayıda olursa olsun, bun- B) Felsefede ana kaynaklara başvurma
lardan mantıkça “Bütün kuğular beyazdır.” tümel önermesini C) Felsefede büyük ustaları taklit etme
çıkarmamız olanağı yoktur. Ancak kara bir kuğunun tek bir
gözlemini anlatan tek bir gözlem önermesi, mantıkça “Bazı D) Olgusal konular üzerinde çalışma
kuğular beyaz değildir.” önermesini çıkarmamıza izin verir. E) Felsefede bilgiyi arama
Bu durumda mantıksal anlamda önemli deneysel genelleme-
ler, doğrulanamaz ama yanlışlanabilir. Bu ise bilimsel yasa-
ların kanıtlanabilir olmasalar da sınanabilir olmaları demektir.
Onları yadsıma yolunda sistemli girişimlerle sınanabilirler.

Bu parçadan aşağıdaki ifadelerin hangisi çıkarılamaz?
A) Tek bir siyah kuğunun gözlenmesi halinde “Bazı kuğular
beyaz değildir.” önermesi doğru olur.
B) Yapılan deneyler sonucu ulaşılan genellemeler doğrulanabilir
niteliktedir.
5. 20. yüzyılın hemen başlarında iki filozof bilimsel düşünme
C) Bilimsel yasalar her zaman denenebilir, dolayısıyla sınanabilir.
tarzının temele aldığı kabulleri sorgulamışlardır. I. Kant’ın
D) Yapılacak herhangi bir sayıdaki gözlem “Tüm kuğular metafiziğe yönelttiği sert eleştirilerden sonra bilimci pozitivist
beyazdır.” çıkarımı için yetersizdir.
anlayış geniş çevrelerce kabul görmeye başlamıştır. Evrim
E) Bilimsel yasalar, test edildiği sürece farklı sonuçlara ve kuramı ve rölativite fiziği gibi yepyeni bilimsel teorilerin ortaya
değişime açıktır.
çıkması bilimsel kuramların da temelinde metafizik kabulle-
rin olduğunu bir kez daha göstermiştir. Bu sırada H. Bergson
ve A. N. Whitehead metafizik düşünceleriyle 20. yüzyıl fel-
3. Ölümlü dünyadaki kötülüklerin Tanrı’da yok olacağı düşün- sefesine damgalarını vurmuşlardır. Bilimi ve bilimsel yöntemi
cesi, bizleri sorumluluk kaygısından kurtarır. İyiliğin sonunda kökten reddetmeyen bu iki filozofu en fazla meşgul eden şey,
nasıl olsa galip geleceğine güvenerek korkumuzu yenebiliriz. var olan şeylerin doğasının bilimin öngördüğü şekilde olup
Dünya arabasını, yürüdüğü yolda keyfince gitmeye bırakarak olmadığı sorusu olmuştur.
ahlakı tatile göndeririz. İyi ama gerçek bu mudur? derseniz
W. James’in cevabı hazırdır: Gerçek, pratik faydası olandır. Bu parçadan H. Bergson ve A. N. Whitehead ile ilgili aşa-
ğıdaki ifadelerin hangisine ulaşılabilir?
Bu paragrafın ana düşüncesi aşağıdakilerden hangisidir?
A) Tek gerçeklik eylemlerden doğacak faydadır. A) Pozitivizmden farklı varlık anlayışı ortaya koymuşlardır.
B) İnsanın amacı iyi eylemlerde bulunmaktır. B) Metafizik önermeleri reddetmişlerdir.
C) Tanrı sonsuz ve güçlüdür. C) Bilimin yöntemine karşı çıkmışlardır.
D) Kötülük olsa da Tanrı egemen olacaktır. D) Eklektik bir düşünce savunmuşlardır.

E) Gerçeklik, Tanrı’nın varlığına bağlıdır. E) Kant’ın düşüncelerini takip etmişlerdir.

155