Page 154 - 3 ADIM TYT FELSEFE

FELSEFE 2. ADIM

6. 18-19. yüzyıl felsefesi aklın özgürce kullanılmasına yönelik 9. J. Locke, “Bilgiler doğuştan olsaydı, cahil kişilerin de matematik
üretilen görüşlerin etkisindedir. Bu dönemde akıl yoluyla insa- kavramlarını biliyor olmaları gerekirdi.” sözüyle insan zihninin, do-
nın ve doğanın anlaşılabileceği iddia edilmiştir. Aydınlanma, ğuştan bir bilgiye sahip olmadığını iddia eder. İnsan zihnini baş-
dinî ve geleneksel otoriteden kurtulup aklı ve özgür iradesi langıçta boş bir levhaya benzeten J. Locke, bu levhaya benzettiği
sayesinde yaşamına yön veren birey modelini inşa etmiştir. zihnin deneye dayalı olarak bilgiyle doldurulduğunu ifade eder.
Aydınlanma felsefesi; bilimsel çalışmalar, sanat eserleri ve Aşağıdaki görüşlerden hangisi J. Locke’un bu iddiasını
toplumun her alanında köklü değişimlere sebep olmuştur. destekler niteliktedir?

Aşağıdakilerden hangisi bu değişimlerle ilgili değildir? A) Bir çocuğa siyah beyaz renklerinin dışında hiçbir renk
gösterilmediği takdirde çocuk başka renklerin bilgisine
A) İnsanın aklıyla doğayı kontrol altında tutabileceği savu- sahip olamaz.
nulmuştur.
B) Öğretmen, öğrenciye bir şey öğretmez; sadece onun zih-
B) Kilisenin baskısından ve kutsal metinlerden uzaklaşma nindeki bilgileri ortaya çıkarır.
söz konusu olmuştur.
C) İnsanlar dil ile ifade edilebilen şeyleri bilirler.
C) Geleneklere bağlılığın mutluluk getireceği düşünülmüştür.
D) Bütün bilgiler deneyle başlar ama deneyden doğmaz.
D) Aydınlanma felsefesi; bilimi, sanatı ve toplumsal yaşamı E) Düşüncelerin doğruluğu, hayatta karşılaştığımız prob-
etkilemiştir. lemleri çözme gücüyle orantılıdır.
E) Dinî otoriteye karşı mücadele edilmiştir.

10. Avrupa’da kilisenin otoritesini her alanda hisseden bilim,
7. Denizde boğulmak üzere olan bir insanı kurtaran kişinin bu Aydınlanma dönemi ile beraber Orta Çağ düşüncesinin tersi
davranışı sonunda bir ödül beklemesi Kant’a göre ahlaklı bir bir anlayışa geçmiştir. Öyleki uzun yıllar bazı sözel disiplinler
davranış değildir. Kurtarmayı sadece ödev olduğu için yap- bilim sınıfına girememiştir. Bunun en büyük nedeni de kuşku-
suz bilimsel yöntem konusundaki eksiklikti. Modern anlamda
ması ise ahlaklı bir davranıştır.
Bacon ile başlayan, Comte ile zirveye ulaşan bilime ve duyu-
Buna göre Kant’ta ahlaki eylemin amacı aşağıdakilerden ya verilen önem, psikoloji ve sosyoloji gibi disiplinleri bilimsel
hangisidir? sınıfa koymamıştır. Çünkü bilim demek deneye, olguya, göz-
leme, matematiksel verilere dayalı olmak demektir.
A) Haz veren eylem iyidir.
Bu parçadan hareketle Aydınlanma Dönemi’nde aşağıda-
B) Koşulsuz yapılan davranış iyidir.
ki felsefi görüşlerden hangisinin etkili olduğu sonucuna
C) Eylemin iyi olması faydasına bağlıdır. varılabilir?
D) Ahlaki iyi, tümel uzlaşımsal bir değerdir. A) Yeni ontoloji B) Pozitivizm C) Varoluşçuluk
E) Eylemde bulunurken kişisel çıkarları ön planda tutmak D) Empirizm E) Sezgicilik
ahlakidir.

11. Tanrısallığın yerine aklı ve bilgiyi esas alan Aydınlanma dö-
8. Her birimiz bütün varlığımızı ve bütün gücümüzü bir arada ge- nemi, Batı coğrafyasında köklü değişimlere neden olmuştur.
nel istemin buyruğuna verir ve her üyeyi bütünün bölünmez bir Aydınlanma, Orta Çağ düzenine karşı yeni oluşumlar ve yeni
parçası kabul ederiz. Bu birlik anlaşması, o anda anlaşmayı anlayışlarla ortaya çıkmıştır. Batı’da, coğrafi keşifler, ticaret
yapanların kişisel varlığı yerine, toplantıdaki oy sayısı kadar ve sanayileşme sonucunda ortaya çıkan sosyal yapı deği-
üyesi olan güzel ve kolektif bir bütün oluşturur. Bütün öbür kişi- şiklikleri, âdeta uyanışa geçen Batı’nın dönüşümünü sağla-
lerin birleşmesiyle oluşan bu tüzel kişiye, eskiden site denirdi. mıştır. Bu dönüşümün süreci olarak adlandırabileceğimiz
Şimdiyse cumhuriyet ya da politik bütün deniyor. Aydınlanma döneminde insanın, aklını kullanarak kendi yaşa-
mını kurgulayabileceği iddiaları ile başlayan süreç, özgürlük
J. J. Rousseau’nun görüşlerinin yer aldığı bu parçada ve eşitlik temalı hareketlerin de başlangıcı olmuştur. Ancak
aşağıdakilerden hangisi anlatılmaktadır? Aydınlanmanın hem fikirsel hem de eylemsel yansımaları, her
A) Yöneticiler, gücü elinde bulunduran halkına olumlu telkin- ülkede aynı zamanda aynı etkilerle ortaya çıkmamıştır.
lerde bulunmalıdır. Parçada yer alan bilgiler dikkate alındığında aşağıdaki-
lerden hangisine ulaşılamaz?
B) Devletin istikrarı için yönetilen halkın refah içerisinde ol-
ması gerekir. A) Aydınlanma, tüm eski felsefi anlayışlara karşıdır.
C) Yöneticinin seçiminde yönetilen halkın farklı fikirlerde ol- B) Aydınlanma toplumsal yaşamda önemli değişimler yarat-
ması mümkündür. mıştır.
C) Aydınlanma felsefesi, özgür insanı kurgular.
D) Devlet, bireylerin toplumsal olarak sözleştikleri kişi tara-
fından yönetilmelidir. D) Aydınlanma felsefesi, kutsal metinleri doğruluğundan
akılsal doğrulara geçiş sürecidir.
E) Bireyler, korunma ve barınma ihtiyaçlarını gidermek için
devlet düzenine geçmiştir. E) Aydınlanma felsefesi, Batı’nın modernleşmesinin temelidir.

152