Page 792 - Türk Dili ve Edebiyatı - 10 | Beceri Temelli

TÜRK DİLİ VE EDEBİYATI 10 Ortaöğretim Genel Müdürlüğü

CEV
CEVAP ANAHTARLARIAP ANAHTARLARI
miştir. Bu da Kurtuluş Savaşı açısından kritik bir karar olmuştur. Etkinlik No.: 171
Ayrıca Erzurum Kongresi’nde açılacak bir meclisin temelleri
atılmıştır. Bu nedenlerle Nazım Hikmet, Kurtuluş Savaşı’nı konu 1. a) Kuralların kısa aralarla değişimi öğrenmeyi güçleştirmekte-
edinen destanında Erzurum Kongresi’ne önemli bir yer vermiştir. dir. İlkokulda ve ortaokulda öğrenilen bazı kuralların bugün
2. Destanlar bir milletin kaderini yakından ilgilendiren olayları değiştiği görülmektedir. Bu durum da yazımda ve noktala-
anlatmak ve bu olayların unutulmasını önleyip gelecek kuşak- mada karmaşıklığa neden olmaktadır.
lara aktarmak için yazılır. Millî Mücadele ve Kurtuluş Savaşı, b) Bana göre bu durum metnin ve yazarın değerini düşürür. Bir
Türk milleti için varoluş savaşıdır. Bu nedenle edebiyatçılarımız yazar her şeyden önce kendi dilinin kurallarını iyi bilmeli ve
Millî Mücadele ve Kurtuluş Savaşı’nı konu edinen destanlar bu kuralları doğru uygulamalıdır.
yazmışlardır. 2.
3. Türk milleti Kurtuluş Savaşı’na benzer bir mücadeleyi 15 Tem- a) Yıl 1621, Aksaray’ın Dorikini köyünde bir yiğit doğar.
muz’da verdi. Türkiye’yi işgal etmek isteyen emperyalist devletler b) Aksaraylı güreşi sever, Osman da akranları ile güreş tutar, ok
ve onların uşaklarına Türk milleti gereken cevabı 15 Temmuz atar, kılıç sallar, mermere yumruk atar, atar ki çivi gibi genç
gecesi verdi. Bu mücadelenin bayrak ismi de Ömer Halisdemir olup çıkar.
olmuştur. Emperyalist devletlerin maşası çetecilere gerekli cevap c) IV. Murat Han, Orduyuhümayun’la Aksaray’a gelir ve cuma
Ömer Halisdemir tarafından verilmiştir. Özel Kuvvetler Komu- namazını kendisi kıldırır.
tanlığını ele geçirmeye çalışan sözde asker, gerçekte hain teröristi d) Genç Osman da orduya yazılmak için müracaat eder fakat
onlarca hainin gözü önünde vurarak işgal girişimine büyük bir yaşının küçüklüğü dolayısıyla orduya alınmaz.
sekte vurmuştur. Teröristler tarafından olay yerinde Ömer Halis-
demir şehit edilerek destanlaşmıştır. Türk milletinin diğer kahra- e) Şimdi orduya girebilir miyim, dedi.
manları gibi Türk milleti var oldukça yaşayacaktır. 3.
4. Türk Kurtuluş Savaşı Türk milletinin varoluş mücadelesidir. Bu Belirtme sıfatı
mücadelenin destanının Nâzım Hikmet tarafından yazılması Nite-
Nâzım Hikmet’i ülke çapında büyük bir üne kavuşturmuş ve leme İşaret Sayı Belgisiz Soru
ülkece tanınırlığını artmıştır. Türk Kurtuluş Savaşı dünya tarihi sıfatı sıfatı sıfatı sıfat sıfatı
içinde çok önem arz eden bir savaştır. Emperyalist devletlere kar- 4. Murat Han bu
şı verilen ve başarı ile sonuçlanan bir mücadeleyi Nâzım Hikmet manzaraya çok
destanlaştırarak dünya çapında tanınan bir şair olmuştur. a) sevinir ve Aksaray-  
5. Türk Kurtuluş Savaşı’nın hangi şartlar altında kazanıldığını bu lılara teşekkür eder.
destan halka yeniden hatırlatmıştır. Birlikte hareket etmenin
önemini bu destan aracılığıyla halk yeniden kavramıştır. Ezilen Bizde bıyıklarında
halklara bu destan bir umut olmuştur. Özelde Türk toplumunu b) tarak durmayan kişi 
genelde de tüm insanlığı bu eser derinden etkilemiştir. orduya alınmaz.
6. a) Bence önce destan yazabilmek için uygun bir konu seçme- İşte bu lafa alın-
lidir. Sonra seçtiği konuya uygun bir edebî gerçeklik oluş- c) mıştı Aksaraylı  
turmaya dikkat etmelidir. Metni kaleme alırken hangi bakış Genç Osman.
açılarını kullanacağını dikkatle tespit etmelidir. Daha sonra Bir hafta sonra, bir
metindeki kullanacağı anlatım biçim ve tekniklerini tespit cuma sabahı, Genç
ederek metni temel ögeler üzerinden kurgulamalıdır. Metni d) Osman öncülerin
kurgularken metnin ögelerini ana tema etrafında birleştir- başında şimşek gibi   
mek için büyük bir çaba göstermelidir. kılıç kollamakta idi.
b) Bence Nâzım Hikmet, yukarıda anlattığımız tüm hususlara
dikkat etmiştir ve böylece insanlık var oldukça okunacak bir e) Nasıl yiğitmiş ben 
klasik eser kaleme almıştır. Bu destanı okuyanlar Kurtuluş de bileyim.
Savaşı’nı tam anlamıyla anlayabilir ve içselleştirebilirler.
Çünkü Nâzım Hikmet, türün diğer yazarlarının yaptığı gibi 4. a) Genç Osman’ın hain düşman tarafından parçalanmış körpe
yapma destan kurallarına uymuştur. başını görürler.
Etkinlik No.: 170 b) Murat Han, Genç Osman’ın öldüğünü duyunca üzülür ve
tarihe geçecek sözü söyler.
1. İki kardeş, babalarının söylediklerini yerine getirirler ve tavada
tek tarafını kızarttıkları balıklarla uzun süre dolaşırlar. En son c) Yıkılası Bağdat seni döğerken / Şehitlere serdar oldu Genç
geldikleri yerde, bir su vardır. Suyun üzerinde ağaçtan yapılmış Osman
bir oluk ve büyükçe bir tekne görürler. Tam o sırada, tavadaki
balıklar canlanır ve suya atlar. Bunu gören kardeşler, babalarının Etkinlik No.: 172
bahsettiği suyun bu olduğunu anlar ve hemen eğilip bu sudan 1. a) Heybet: gösterişli, azametli Küskünlük: umursamazlık
içerler. Daha sonra ellerindeki boş tavayla babalarının yanına Buyurgan: emreden Hükmedici: yönetici
gelirler ve olanları anlatırlar. b) Annesiyle bu hasbihali ederken Refet’e öyle bir azamet ve
Sıfatlar, isimlerin tam olarak anlaşılmasını ve tanınmasını sağla- ağırbaşlılık gelmiş, servete olan umursamazlığını nakleder-
yarak anlamlarını nitelik ve nicelik yönünden tamamlarlar. ken ve gerçek güzellik saydığı ilim ve erdemden bahsederken
2. a) yaşayanların (yaşayan insanların) öyle emreden ve hükmedici bir tavır almıştı ki Binnaz kendi-
sinde ağzını açmaya kudret bulamadı.
b) içenler (içen insanlar) Hayır. Nasıl ki şiirlerde bir kelimenin yerine başka bir keli-
c) söylediklerini (söylediği sözleri) me getirdiğimizde şiirin büyüsü, anlamı bozuluyorsa roman,
Verilen cümlelerdeki adlaşmış sıfatlar, sıfat-fiilden oluşan nite- hikâye gibi anlatımlarda da aynı şeyin olduğunu düşünüyo-
leme sıfatlarının çekim eki alarak isimlerin yerine geçmesiyle rum. Özellikle benzetme, mecazlı ifadeler yoğunluktaysa her
oluşmuştur. kelimenin o duygu ifadesi için özel olduğunu düşünürüm.
3. 1. cümlede, ikiden fazla eş değer ögeler arasında virgül bulunan Evet. Çünkü bu ifadeler de sanatçının vermek istediği duygu
cümlelerde özneden sonra noktalı virgül kullanılmıştır. ve düşüncelerle örtüşüyor.
2. cümlede, ögeleri arasında virgül bulunan sıralı cümleleri 2. Değişiklik olurdu. Çünkü bu cümle romanın içinde yer aldığı
birbirinden ayırmak için kullanılmıştır.

790