Page 793 - Türk Dili ve Edebiyatı - 10 | Beceri Temelli

Ortaöğretim Genel Müdürlüğü TÜRK DİLİ VE EDEBİYATI 10

CEVAP ANAHTARLARI
için kelimeler, bağlı bulunduğu romanın diline uyum gösterecek ise fabrika dokumacılığının, fabrikalarda üretilmiş ürünlerin
şekilde seçilmiş. Psikoloji kitabında daha terimsel ve gerçek an- yaygınlık kazanması bu kelimelerin sınırlı bir alanda, sınırlı
lamlı kelimelerle ifade edilebilir, cümle de kısalabilirdi. sayıda kişi tarafından kullanılmasına sebep olmuştur.
Değişiklik olmazdı. Bence bu şekliyle de bir psikoloji kitabında
olması kitapta çok eğreti durmazdı. Benzetme ve mecazlı ifade- Etkinlik No.: 174
lere pek yer verilmediği için cümlenin değiştirilmesine gerek
olmazdı. 1. a) Kelimeler Çağrışım Sözlük Anlamı
3. Güzelliğe ait unsurlar görürdüm. Çünkü Refet romanındaki ifa- Evvel Yazar.
deleri, kelime seçimlerini çok başarılı ve ustaca buldum. Bence Kıraat Önce.
fotoğrafta güzel görünmeyi hak ediyor. Külliyat Bir yazarın bütün eserlerini
Çirkinliğe ait unsurlar bulurdum. Cümleleri bence gereksiz yere içeren dizi.
uzatmış. Ben metni okurken çok keyif almadım o yüzden sanat- Mahiyet Birleşim, birleştirme, bir
çının fotoğrafta çirkin görüneceğini düşünüyorum. araya getirme.
4. a) Evet katılıyorum. Sözcük seçimi her alanda önemlidir. Sürekli Muharrir Okuma.
olumsuz cümle kuran insanların zamanla olumsuz düşünce- Mürebbiye Nitelik, vasıf, öz, asıl, esas.
lere sahip olabileceği artık herkes tarafından bilinen bir ger- Bir çocuğun eğitim ve
çektir. Terkip bakımı ile görevlendirilmiş
Hayır katılmıyorum. Dilde bu kadar özenli ve dikkatli olmaya kadın.
çalışmak insanların daha dikkatsiz olmalarına sebep olabilir.
İnsanların bazen kendilerini çok daha rahat ve savruk ifade Vakar Ağırbaşlılık.
edebileceği alanlar olmalıdır. b) Ben: Büyük bir yazarsınız. Her Şeyden önce yazılarınızı bir
b) Okumak, Empati, Eleştirmek, Uyarmak, Düzeltmek, Dinle- başlık altında birleştirmeyi düşünür müsünüz?
mek, Tekrar vb. Yakup Kadri: Böyle bir şey çok güzel olur. Böylelikle
yazılarımın hepsi bir arada bulunur. Bazıları yok olmaktan
Etkinlik No.: 173 kurtulur.
1. Muhtemel cevaplar: Ben: Herkesin bir alışkanlığı vardır. Yakup Kadri’nin alışkan-
Ne kadar değişmiş yarabbi! Vakarlı, gösterişli bir adam, bir bü- lığı nedir?
yük ve mühim adam olmuş. Yakup Kadri: Benim alışkanlığım okumak ve yazmaktır.
“Gösterişli” kelimesiyle anlamca ilişkili kelimeler: 1) göz alıcı, 2) Her zaman ve her yerde yazarım. Umarım bunda bir gariplik
ihtişamlı, muhteşem, 3) süslü yoktur. Herkesin de yazmayı bir alışkanlık hâline getirmesini
Ürkek tavırlı kalem efendiliği üzerinden tamamen gitmiş. isterim.
“Ürkek” kelimesiyle anlamca ilişkili kelimeler: 1) çekingen, 2) Ben: Çok merak ediyorum. Herhangi bir tür yazarken konu-
korkak, 3) nazenin nun niteliklerini neye göre seçiyorsunuz?
Seçtiğim kelime: Gösterişli Yakup Kadri: Öncelikle çok kitap okuyorum. Alanım içinde
Paragraf: Çok güzel bir 23 Nisan günü. Güneş, gösterişli parlak- olmayan birçok şeyi öğreniyorum. Bazen kendimi belli be-
lığını uzun bir aradan sonra bugün sergiliyor. Çocuklar göz alıcı lirsiz ne varsa öğrenmeye çalışırken buluyorum. Kültürümüz
güzellikleriyle yerlerini alıyor. Törene katılan bütün okullar süs- sonsuz bir evren adeta. Yazdıkça konu buluyor, buldukça
lü pankartlarla bayramı kutluyorlar. Böylece her zamanki gibi konu yazıyorum. Kitaplarımın konularını genellikle milli
muhteşem bir 23 Nisan yaşanıyor. mücadeleden seçiyorum. Karakterler arasında ise bir çocukla
Seçtiğim kelime: Ürkek ilgilenen kadından tutundan ağırbaşlı bir adama kadar her-
Paragraf: Baharın bu ilk günlerinde ürkek yapraklar, tatlı rüz- kes yer alır. Gözlem gözlem gözlem. İşte bir yazarın sırrı.
gârla baş etmeye çalışıyor. Arılar, biraz çekingen, rüzgârdan Ben: İleride ben de yazar olmak istiyorum.
sallanan çiçeklere yaklaşıyorlar. Uğur böcekleri daha korkak, 2. Gelenekçi, zayıf, yalnız, mecburiyet, çaresizlik.
daldan dala zıplıyor. Bahar ne güzel! Her yanda nazenin çiçekler
bize eşsiz renkler ve kokular sunuyor. 3. a) Evet, Naim Efendi’nin böyle bir bakış açısına sahip olmasında
2. Refik Halit Karay; İstanbul’da doğup büyümesi, dönemin önemli kitap okumamanın etkisi vardır. Çünkü hayat görüşümüzün
okullarında iyi bir eğitim alması nedeniyle dili etkili bir şekilde bir kısmı okuduğumuz kitaplarla şekillenir. Dünyaya ve top-
kullanmıştır. Yazar, edebiyatın halka karşı yükümlülükleri ol- luma okuyarak daha farklı gözlerle bakarız. Naim Efendi ise
duğunu düşünmesi ve Türkçenin sadeleşmesinden yana olması okumaktan uzak olduğu için dar bir bakış açısıyla hayatına
nedeniyle sade bir dil tercih etmiştir. Okuduğunuz metinde gü- devam etmiştir.
nümüzde kullanılmayan bazı kelimeler geçmiş olsa da bu keli- Hayır, Naim Efendi’nin böyle bir bakış açısına sahip olmasın-
meler eserin kaleme alındığı dönem itibarıyla herkes tarafından da kitap okumamanın etkisi yoktur. Çünkü düşünce yapımız
anlaşılabilecek niteliktedir. kişilikle bağlantılıdır ve bu kişiliğin oluşumunda kitabın değil
3. Deyimler anlatılmak istenen düşünceleri az sözle ve sanatlı bir ailenin, çevrenin ve kalıtımın etkisi vardır. Naim Efendi’nin
bakış açısı yaşadığı çevreden ve aileden gelen hayat görüşle-
şekilde aktaran ifadelerdir. Deyimlerde mecaz anlam ve benzet- riyle şekillenmiştir.
me ögeleri yoğun olarak kullanılır. Bu sebeple cümlelerde de-
yimlerin kullanılması anlamı daha etkili, metni daha çekici hâle b) Kitap okuma esnasında öğrenilen her kelime insanin kelime
getiriyor. Deyimler, çok eski tarihlerde oluşmuş, halk tarafından dağarcığındaki kelime sayısını artırır. Bu da kişinin dilini
benimsenip kullanılarak günümüze kadar gelmişlerdir. Bu özel- daha etkili kullanmasını sağlar. Kelime dağarcığının zengin
likleri sebebiyle özellikle edebî eserlere ve konuşma diline büyük olmasıyla anlatma becerisi büyük oranda gelişir.
katkı sağlarlar. Deyimler, edebî metinlerde söz sanatlarının ve 4. Akan sular durmak: İtiraz edememek, söyleyecek sözü kalmamak.
ahengin önemli unsurları olarak kullanılır. Seniha sinirli olduğu zaman hiç kimse onun bu durumuna itiraz
4. İbrişim ve yemeni kelimeleri geçmişte el dokumacılığının, el iş- edemezdi.
lerinin yaygın olarak kullanıldığı dönemlerde halk arasında sık- Seniha sinirli olduğu zaman herkes onun bu durumunu kabul
lıkla kullanılan ve yazı diline yansıyan kelimelerdi. Günümüzde ederdi.

791