Page 791 - Türk Dili ve Edebiyatı - 10 | Beceri Temelli

Ortaöğretim Genel Müdürlüğü TÜRK DİLİ VE EDEBİYATI 10

CEVAP ANAHTARLARIAP ANAHTARLARI
CEV
b) Şiirlerime bir işlev yüklerdim. Çünkü kahramanlık öyküleri- okuyanı rahatsız etmeyen bir dildir. Fantastik anlatımlara ise
ni en iyi biçimde şiirin coşkulu havası içinde okura sunmak yapay ve karmaşık bir dil ve anlatım hâkimdir.
isterdim. 3. Öğrencinin bilgi birikimine bağlı olarak aşağıdakine benzer
Şiirlerime bir işlev yüklemezdim. Şiirin estetik yapısının, bir açıklamalar yapılabilir:
düşünceyi benimsetmek veya belli bir hayat görüşünü telkin
etmek için elverişli olmadığını düşünüyorum. Anlatıcı, yaşadığı toplumun kutsal değerleri hakkında bilgi
vererek kültürel unsurların gelecek nesillere aktarılmasına aracı
3. a) Kitle iletişim araçları, bir kişi veya oluşumun toplum tarafın- olur. Böylelikle bu değerleri bilen ve bu değerlere sahip çıkan
dan tanınmasını sağlayan en önemli etkendir. Günümüzde yeni nesiller yabancı kültürlerin olumsuz etkilerinden korun-
genel ağ teknolojileri, sosyal medya, televizyon, radyo, gazete maya çalışır.
gibi değişik formları olan bu araçların ülkemizde 1960’lı
yıllardaki en etkin ve kapsamı en geniş ögesi radyo yayınla- 4. Samimiyet, saflık, dürüstlük, dostluk, paylaşma ve toplum
rıydı. Çanakkale Destanı ve adı geçen diğer destanların, basılı değerlerine saygı kavramları ön plana çıkarılmıştır.
kaynaklarla sınırlı kalmayıp radyoda uzun süre okunması,
bu yayınların ulaştığı toplum kesimlerinde şairin daha çok Etkinlik No.: 168
tanınmasını ve okur kitlesinin yanında geniş bir dinleyici 1. Yönerge
kitlesiyle buluşmasını sağlamış olmalıdır.
b) Destanın bu kadar uzun bir süre ekranlarda okunacağını 1. Yapay destanlar milletlerin hafızasında yer eden önemli olayla-
rın bir şair tarafından yazılmasıyla oluşur. Mehmet Âkif, vata-
düşünmüyorum. Yapımcıların bu tür programlarla izleyici
karşısına çıkmaması, izleyicilerin çoğunluğunun tercih ettiği nını ve milletini seven bir şairdir. Türk ordusunun Çanakkale’de
kazandığı zaferi ve Mehmetçiğin fedakârlıklarını ve kahraman-
yayın formatlarıyla ilişkilidir. Dolayısıyla bu eser en fazla,
haber bültenlerindeki bir habere veya şairle yapılan bir söyle- lıklarını ölümsüzleştirmek için böyle dua etmiştir. Mehmetçiğin
bu fedakârları ve kahramanlıklarını bir yapma destan ile anlat-
şiye konu edilir yahut bir filmin senaryosuna ilham kaynağı mak onun bir şair olarak bu millete bir borcuydu.
olurdu.
Günümüzde kültür sanat faaliyetleriyle ilgili yayınların azlığı 2. Mehmet Âkif hem büyük bir şair hem de çok büyük bir va-
kadar insanların edebî eserleri daha çok basılı veya elektro- tanseverdi. Çanakkale’de olmasa da bütün benliğiyle, ruhuyla
nik kitaplardan okumayı tercih etmesinin de bunda etkisi oradaymış gibi hissettirmiştir. Çanakkale Savaşı’nın kazanılması
olabilir. Âkif’i son derece hislendirmiş ve şairlikteki maharetiyle böyle
c) Edebî eserlerin sinemaya uyarlandığı projelerde kültürümü- muhteşem bir şiiri yazmıştır.
zü, değerlerimizi ve yaşam tarzımızı yansıtan yerli eserlere 3. Çanakkale Savaşları Türk milleti için bir varlık yokluk savaşıydı.
öncelik verilebilir. Başta televizyon olmak üzere kitle iletişim Bu savaşın kaybedilmesi başkent İstanbul’un düşmesi demekti.
araçlarında bu sanatçılarımıza ve onların eserlerine değinen Bu varlık yokluk savaşının kazanılmasında Mehmetçik büyük
belgesellerin ve genç yeteneklerin konuk edildiği söyleşi fedakârlık ve kahramanlık göstermiştir. Türk bayrağının gökte
programlarının sayısı artırılabilir. Hikâye, şiir, deneme seçki- dalgalanması için her biri bir güneşe denk iki yüz elli bin Meh-
lerinin okunduğu televizyon ve radyo programları yapılabilir. metçiğin şehit düştüğü bu savaş şairlerimiz tarafından çok etki-
Kültür hayatımıza katkı sağlayacak tartışma programları leyici bir şekilde anlatılarak ölümsüzleştirilmiştir. Sanatçılar bu
düzenlenebilir. Haber bültenlerinde, gazetelerde ve sosyal yapma destanlarla sonraki nesillerin bu savaşı bütün yönleriyle
medyada imza günleri, kitap fuarları, sanat söyleşileri, şiir hissetmesini ve dimağlarında canlı bir hatıra olarak muhafaza
festivalleri vs. organizasyonlarla ilgili duyuru ve haberlere edilmesini sağlamışlardır.
daha çok yer verilebilir. Amatörce yapılan çalışmalar destek- 4. Muhtemel Cevap:
lenebilir. Kültür-sanat faaliyetlerinin sadece bir hobi olmadı-
ğını, evrensel ve millî değerlerin özümsenmesinde önemli bir Ben yapma destan yazacak bir şair olsaydım, Plevne Müdafaa-
işleve sahip olduğunu vurgulayan yayınlar yapılabilir vs. sı’nın destanını yazmak isterdim. Gazi Osman Paşa’nın yaptığı
kahramanca savunmayı ve onurlu mücadeleyi anlatırdım.
Etkinlik No.: 166 Böylelikle hem bu mücadeleyi veren kahraman askerlerimize
vefamı gösterirdim hem de onların yaptığı fedakârlıkları ve
1. Büyük yazarların genellikle yerelden evrensele doğru bir yol iz- kahramanlıkları sonraki nesillere aktarırdım.
ledikleri görülür. Mustafa Kutlu’yu büyük yapan nasıl ki Anado-
lu insanını anlatmasıysa Dostoyevski’yi de büyük yapan vatanı 2. Yönerge
Rusya’yı anlatmasıdır. Homeros kendi vatanındaki hikâyeleri 5. Türk şairlerinin yazdıkları yapma destanlar, Türklerin XX.
anlatarak dünya çapında tanınan bir yazar olmuştur. yüzyılda verdiği Millî Mücadele ve Kurtuluş Savaşı’nı anlatmak-
2. Filmi izleyen izleyiciler Homeros’u tanımak istediğinden bi- tadır. Çanakkale Savaşları hem taşıdığı önem hem de Mustafa
yografisini araştırır. Filmin senaryosuna ilham kaynağı olan Kemal Atatürk’ün isminin duyulduğu savaş olması bakımından
olayları ve mekânın ayrıntılarını bir edebî eserden okuma isteği Millî Mücadele’nin öncülü sayılır.
bu destanların daha çok kişi tarafından okunmasını sağlar. 6. Yapma destanlar, milletlerin tarihinde derin izler bırakmış
Destanlarda bahsedilen savaşların nerede yapıldığı araştırılır. olayların sanatçılar tarafından destan özelliklerini barındıracak
Truva şehrinin Çanakkale sınırları içerisinde olması şehre olan bir şekilde anlatmasıyla oluşur. Tabloda verilen destanların
ziyaretleri artırır. işledikleri konular, oluştukları kültürler ve yazıldıkları tarihler
ortak değildir. Tabloya göre kurulabilecek tek ortak nokta bu
3. Tema, farklı bir şekilde tasarlanarak anlatılabilir. Eser farklı yapma destanların bir yazarının olmasıdır.
türlere uyarlanabilir. Roman, hikâye gibi türlerde olay eserdeki
bir kahramanın gözünden anlatılabilir. 7. Öğrenciler Türk toplumunda XIX. ve XX. yüzyıllarda meydana
gelen köklü toplumsal ve kültürel değişimleri göz önünde bu-
lundurarak bu dönem ile önceki dönemleri karşılaştırıp Türk
Etkinlik No.: 167
kültür ve edebiyatındaki farklılaşmalardan hareketle soruyu
1. Öğrencinin bilgi birikimine bağlı olarak aşağıdakine benzer cevaplar.
açıklamalar yapılabilir: Muhtemel Cevap: Türk edebiyatında yapma destanın yazılması-
Anlatıcının bakış açısına göre insanlar, toplumsal değerlere göre nın gecikmesinin sebepleri şunlar olabilir: Daha önceki dönem-
davranışlarına yön verir. Bu bakış açısı aynı zamanda dinleyen- lerde sözlü ve anonim kültürün yaygın olması, şairlerin divan
leri/okuyanları samimiyete, birlik ve beraberliğe, dostluğa, pay- edebiyatının katı kurallarının dışına çıkamamaları, Türk toplu-
laşmaya ve toplum değerlerine karşı saygılı olmaya sevk eder. muna matbaanın geç gelmesi ve yayın hayatının gelişmemesi vs.
2. Efsane ile fantastik eserler iki farklı kültürün ürünleridir. Ef- Etkinlik No.: 169
sane, birçok toplumda yer alan inanç unsuru ağır basan bir
türdür. Fantastik eserler ise gerçek yaşam çerçevesine gizemin 1. Erzurum Kongresi’nde millî iradenin hâkim kılınması esas
katılmasıyla elde edilen kurgusal bir türdür. Efsanelerde kulla- alındığı için Kurtuluş Savaşı’nda büyük önem arz eder. Erzurum
nılan dil; okuyucuyu şaşırtan, herkesin anlayacağı, dinleyeni/ Kongresi’nde kesinlikle manda ve himaye kesinlikle reddedil-

789