Page 796 - Türk Dili ve Edebiyatı - 10 | Beceri Temelli

TÜRK DİLİ VE EDEBİYATI 10 Ortaöğretim Genel Müdürlüğü

CEV
CEVAP ANAHTARLARIAP ANAHTARLARI
b) Arkadaşımı önce sakinleştirirdim. Arkadaşım öfkesini attık- diği tecrübe ile olaylara soğukkanlılıkla yaklaşabilir, yaşadığı
tan sonra düşüncesini öğrenirdim. Haklı olsa dahi öfkelendi- bu olaydan sonra olumsuz duygularla hem kendini hem de
ği takdirde haksız duruma düşeceğini anlatır ve düşünmeden yanındakileri felakete sürüklemek yerine olgunlukla davranıp
hareket etmemesini söylerdim. yaşamına yeni bir yol çizerek huzuru, mutluluğu arayabilirdi.
2. İnsanlar konuşurken onların sözünü kesmek bir saygısızlık gös- Kaybettiğine hayıflanmak yerine sağ kaldığına şükretmeliydi.
tergesidir. Bu durum onları üzer. Karşı tarafta sayılmadığı dü- Ayrıca kendi hırsları için başkalarının hayatını tehlikeye atma-
şüncesi ortaya çıkar ve aradaki ilişki zarar görür. Burada tartışma sı da bencilliktir.
söz konusu olduğu için sözü kesilen kişi derdini anlatabilmek 3. a) Moby Dick’le ilgili söylentilerin efsanevi özellikler taşıması
amacıyla sesini yükseltir ve tartışma başka bir boyut kazanabilir. Ahap’ın karşısındaki gücün ne denli zorlu, yenilmesi güç, ola-
Bu yüzden hem tartışmalarda hem de günlük hayatta kimsenin ğanüstü bir varlık olduğunu göstermek için olmalı. Romanda
sözünü kesmemek gerekir. işlenen asıl olay, Ahap ile Moby Dick’in mücadelesidir. Olayın
3. Evet, düşünüyorum. Tv’lerdeki tartışma programları bazen cid- etkileyiciliği, heyecanı ve sürükleyiciliğine bu efsanevi anlatı-
di tartışmalara sahne olabiliyor. Bu durumda programı izleyen lar katkı sağlamıştır.
kişiler, buradaki insanların fikirlerini öfkeyle karşı tarafa söyle- b) Okyanus, deniz, göl gibi su birikintilerinin uçsuz bucaksız
yebiliyor. Programa katılanlar söz keserek ya da ses yükselterek oluşu, derinliği, içinde pek çok korkutucu canlıyı barındır-
fikirlerini beyan ettikleri takdirde karşı tarafın tepkisiyle karşıla- ması insanoğlunun zihninde olağanüstü olay ve yaratıkların
şabiliyor. Bu da izleyiciyi etkileyebilmektedir. kugulanmasına neden olmuş olabilir.
Hayır, düşünmüyorum. Herkesin bir fikri, duruşu, dünya görüşü 4. Okuduğumuz metinde karşılaştığımız tasvirler konu üzerinde
vardır. Bunu kişiliklerinin etkisiyle sakince veya öfkeyle anlatır. tamamlayıcı bir etkiye sahiptir. Bu tasvirler yardımıyla okuyucu
Tv’nin bunda bir etkisi yoktur. kişilerin fiziksel ve ruhsal dünyalarını tam olarak anlayabilmek-
4. a) Bilimsel çalışmalarda fikir ayrılıklarının olması gelişmeyi ve te, bir mekânın nasıl olduğunu zihninde canlandırabilmektedir.
ilerlemeyi sağlar. Herkes olaya farklı bir açıdan baktığı için Bu tasvirler romandaki zincirin birer halkası gibi görünmek-
çalışma bütün yönleriyle ele alınır. Böylelikle başarıya ulaşılır. tedir. Böylece romanda ele alınan konunun, kişinin, olayların
b) Ben bir bilim insanı olsaydım çatışma yaşadığım kişiye proje- okuyucuyu şaşırtmadığını, bu tasvirlerin okuyucuyu romanda
mi kabul ettirmek için öncelikle bilimsel verilerden yola çıkar- anlatılanlara hazırladığını söyleyebiliriz.
dım. İyi bir kaynakça ve sağlam kanıtlarla ona projemi anlatır, Etkinlik No.: 185
projemin günlük hayatla bağlantısını kurar, insanlığın faydası-
na olduğunu örneklerle gösterir ve onu ikna ederdim. 1. a) Öncelikle kimin haklı olduğuna bakardım. Her iki tarafı da
ayrı ayrı dinlerdim. Yosturoğlu ile konuşur onun isteği ile
Etkinlik No.: 183
Karabibik’in isteğini birbirlerinin hakkına girmeden yerine
1. Olay örgüsü okuma-yazma konusunda çok hevesli bir genç kız getirmeye çalışırdım.
olan Fitnat Hanım ve bu isteğini gerçekleştirmek için ona birini b) Çözümlerim olayların gidişatını etkilerdi. Çünkü her iki tarafı
öneren Şerife üzerine kurulmuştur. Okuma-yazma isteği nedeni, kırmadan ortaya atılan çözümlerle farklı olaylar meydana gelir,
Şerife’nin bu konuda yardımcı olması da sonucu oluşturmaktadır. onların dostlukları sonucunda Yosturoğlu’nun öküzlerini Ka-
2. Metinde zengin-fakir, okumuş-cahil çatışması görülmektedir. rabibik kullandığı için başkasının öküzüne ihtiyaç duymazdı.
Bu tarz çatışmalar olay örgüsünü tekdüze, sıkıcı ve monoton Çözümlerim olayların gidişatını etkilemezdi çünkü münakaşa
olmaktan kurtarır. Gerilim ve gerilime bağlı olarak da merak etmezler ama dost da olmazlardı. Dolayısıyla Karabibik’in başın-
unsuru metnin keyifli okunmasını ve sürükleyiciliğini sağlar. dan aynı olaylar geçerdi.
3. Metnin yazıldığı dönemde okuma-yazmanın çok yaygın olma- 2. Karabibik kızını evlendirseydi olaylar istediği yönde gelişirdi
dığı anlaşılmaktadır. Bununla birlikte yine de tarihî bir gerçek çünkü kızı arada olduğu için öküzleri bedava kullanabilirdi.
denemez. Tarihî bir gerçek diyebilmek için kurmaca olmayan Karabibik kızını evlendirseydi olaylar istediği yönde gelişmezdi.
istatistiki kaynaklara ulaşmak gerekir. Sonuçta öküzlerin sahibi Koca İmam’dır. İş başka dostluk başka
4. Düşünebiliriz. Günümüz her ne kadar bilgi çağı olsa da okuma diyerek para almaya devam ederdi.
yazma bilmeyen kişiler varlığını sürdürmektedir. Bunun çeşitli 3. Karabibik traktör almak istiyordu ama bunun için parası çok
sebepleri vardır. Okuma yazma bilmeyen kişiler için Halk Eği- azdı. Çevreden borç almak istedi. En yakın dostu Yosturoğlu’na
tim Merkezleri okuma yazma kursları açmaktadır. gitti. Onun bir traktörü vardı. Kendisine yol göstermesini iste-
di. Yosturoğlu dürüst bir adamdı. Ona yardımcı olmak ama onu
Etkinlik No.: 184 kırmamak istiyordu. Onun için doğrudan para vermek yerine
onu bir arkadaşının yanına gönderdi ve ona yardımcı olacağını
1. Ahab’ı harekete geçiren şey, intikam duygusu; hedefi, Moby söyledi. Karababibik onun arkadaşı Koca İmam’ın yanına gitti.
Dick’i avlamak, yok etmek; yöntemi, bir denizci olarak avının Koca İmam ona benim param diyerek Yosturoğlu’nun kendisine
peşinden gitmesidir. Bir denizci avlanmak için yaşar ancak peşi- verdiği parayı borç olarak Karabibik’e verdi. Böylelikle Karabibik
ne düştüğü avı kendi gücünün çok üzerindeyse, yanındakilerle bir traktör sahibi oldu.
beraber kendi canına kastedecekse intikam duygusuyla hareket
etmek doğru değildir. Bu davranış duygularını kontrol edebil- 4. Bana göre Karabibik tarlasından gelen mahsulden çok umutluy-
menin değil duygularının esiri olduğunun göstergesidir. du. Bunun yanında Koca İmam da ona destek olmak istiyordu.
Gelen mahsulden kazandığı para öküzlerin parasını karşılamı-
2. a) Kaptan Ahab’ın bir bacağını kaybetmesi bedeninde ve ruhun- yordu. Koca İmam ona biraz borç verdi ve gelecek seneki tüm
da derin izler bırakmıştır. Romandaki ana çatışma unsuru bu- mahsule karşılık olarak verdiğini söyledi. Karabibik biraz bozulsa
dur ve romandaki olay örgüsünün en önemli halkasıdır. Olay da ses etmedi çünkü artık kendisi de öküz sahibi olacaktı.
bu şekilde sonuçlanmasaydı Ahap, balinaya karşı belki de bu 5. Romanda Karabibik çıkarı için kızını hiç tanımadığı biriyle ev-
kadar vahşi bir intikam duygusu beslemeyecekti ve Moby Di- lendirmek istemektedir. Bu doğru bir davranış değildir bana
ck’in peşinden böyle bir hırsla gitmeyecekti. Ancak bu duy- göre. Mücadele ederek para kazanıp isteklerini gerçekleştirmesi
gularla kendi canını ve mürettebatının canını ortaya koyarak gerekirdi. Çünkü alın teri ile kazanılan parayla gerçekleştirilen
sonuna kadar gitmiştir. her şey, bir öneme ve değere sahip olur. Ayrıca mücadele ettiği
b) Ahab her gün benzer tehlikelerle karşı karşıya yaşamanın ver- için kimseye minnet etmemiş olurdu.

794