Page 811 - Türk Dili ve Edebiyatı - 10 | Beceri Temelli

Ortaöğretim Genel Müdürlüğü TÜRK DİLİ VE EDEBİYATI 10

CEVAP ANAHTARLARI
2. Değişen yaşam koşulları ile müvezzi (gazete dağıtıcısı), günü- Etkinlik No.: 239
müzde rastlamadığımız bir meslek grubu. Ağır ceza reisi, mahke-
menin başkanı ya da hâkim anlamlarındadır. Günümüzde hâkim 1. Toplum içinde insanların evlenme kararı alırken karşı cinsin
unvanı kullanılıyor. maddi olanaklarına dikkat etmesi görülebilen bir durumdur.
3. Bilimsel gelişmeler ve her an yükselen hayat koşulları ışığında Bunun yanında eskiden olan ama günümüzde az da olsa rastla-
dığımız, yapılan evliliklerde tarafların bir araya gelmesinde, ta-
verilen mantıklı cevaplar kabul edilir. (Oyuncuların hologram nışmasında ve evlenmesinde yardımcı olan kişiler toplumlarda
olması, dört boyutlu ışıklandırma vb.) görülebilmektedir.
Etkinlik No.: 235 2. Tiyatro, gerçek hayat durumlarının temsil edildiği sanat dalı-
1. Olası Cevaplar: dır. Tiyatroda yaşamdaki insan hâlleri gösterilir. Bazen yapılan
temsiller insanlara örnek olur; onları bazen düşündürür, bazen
İzmir’i simgeleyen bir dekor oluşturulabilir (Saat Kulesi vb.). güldürür, bazen ağlatır… Kısaca tiyatroda insanın yaşamdaki hâl-
Yıpranmış üniformalar giymiş askerler... Mekânda savaş geçtiği lerini görürüz.
izlenimi verilen bazı hasar görmüş evler... Sahnenin bir yerinde
çatılmış tüfekler... Hükümet binasına çekilmiş Türk bayrağı... Etkinlik No.: 240
2. İzmir’i işgalden kurtaran askerler, kendi memleketlerine dön- 1. Vatan sevgisi ön plana çıkarılmıştır. Vatan uğruna İslam Bey’in
meye başlamışlardır. Yıldırım Kemal’den haber alamayan ihtiyar canını feda edişine tanıklık etmekteyiz.
babası dönüş yapan bir grup askeri görmüş ve onlara tek tek sor-
maya başlamıştır. Bir tren istasyonu, askerlerin dönüş için toplan- 2. Namık Kemal’in “Eğlencelerin en edebîsi, en faydalısı tiyatrodur.”
dıkları bir mekân olabilir. sözünden yola çıkarak bir toplumu eğitmede tiyatronun rolünün
3. Bazı edebî eserlerde bu yönteme başvurulması, kurgusal anlamda büyük olduğunu söyleyebiliriz. Çünkü tiyatro, gerçek hayatın
sahneye uyarlanmış şeklidir.
bir farklılık getirdiği gibi izleyici ya da okuyucuda değişik duygu-
lar uyandırabilir. Kaybı bilinen bir karakterin bu sona nasıl geldi- Etkinlik No.: 241
ği ile ilgili merak unsuru sayesinde eserin heyecanından herhangi
bir kayıp olmaz. 1. Yazarın toplumsal faydayı ön planda tuttuğunu, aşkı ikinci plana
iten Ferhat’a, halkına su getirmek için kişisel arzularını öteleyen
Etkinlik No.: 236 farklı bir kahraman profili vermek istediğini düşünüyorum.
1. Orta oyununda geçen yanlış anlamalar, ağız özellikleri güldürü 2. Bu tür diyaloglar halk hikâyeciliğimizde, masallarda gördüğümüz
ögesi olarak karşımıza çıkar. unsurlardır. Yazar, bu gelenekten faydalanarak metnini oluştur-
muştur.
2. a) Yanlış anlamalar, ağız özellikleri başka bir geleneksel tiyatro
türü olan Karagöz-Hacivat oyununda da güldürü ögesi olarak 3. Divan şiiri geleneği.
karşımıza çıkar.
b) Her iki oyun da geleneksel tiyatronun önemli seyirlikleri ara- Etkinlik No.: 242
sında yer alır.
1. Toplumsal sorunların bu şekilde verilmesi, ilgililerin verilen me-
Etkinlik No.: 237 sajları daha iyi kavramasını sağlayacaktır. Tüm edebî eserlerin
bir öğreti, bir duygu ya da heyecanı yansıttığı göz önünde bulun-
1. Karagöz ve Hacivat’ın konuşmalarına baktığımızda yabancı söz- durulursa toplumsal sorunların edebî eserlerde yansımasının bu
cükler ve tekerlemeler kullanması ve semai söylemesinden an- tarzda yazılacak eserlerle verilmesi yazarı başarılı kılacaktır.
laşıldığı üzere Hacivat aydın insan tipini, söylenilenleri yanlış 2.
anlaması ve halk ağzıyla konuşmasından dolayı Karagöz halk Bu akım sanatçılarına göre yazarın herhangi bir mesaj verme
arasından insan tipini temsil eder. kaygısı yoktur. Metinde birçok sosyal mesaj verilmesinden yola
çıkılacak olursa metni bu akıma dâhil edemeyiz.
2. Karagöz ve Hacivat oyununda en çok güldüren unsur Hacivat’ın
söylediklerini Karagöz’ün yanlış anlamasıdır. 3. “Buzlar Çözülmeden” adlı eserin adından yola çıkarak soğuk bir
3. Karagöz öğrenim görmemiş, nüktedan, zeki bir tip olduğu için ortamda geçeceği izlenimi sinemada daha başarılı verilebilir. Bu
durum izleyiciyi daha fazla etkileyecektir. Tiyatro sahnesinde bu
konuşmalarında halk ağzını kullanması ve Hacivat’ın söyledikle- durum tam olarak verilemez. Tiyatro sahnesinde oyuncuları ya-
rini yanlış anlamasıyla; Hacivat ise biraz öğrenim görmüş, gös- kından görmek de tiyatronun izleyici üzerindeki etkisi bakımın-
teriş meraklısı, yarı aydın bir tip olduğu için yabancı sözcükleri dan değerlidir. Her sanat eseri, farklı bir boyutu ile insanı etkile-
sık sık kullanması, tekerlemeler ve semai söylemesiyle oyunda yeceği için kendi adına özeldir ve farklı etki gösterebilir.
kendini belli eder. Bu üslup özelliklerini gördüğümüzde metnin
Karagöz ve Hacivat oyunundan alındığını anlarız.
Etkinlik No.: 243
Etkinlik No.: 238
1. Onun çocukluğundan itibaren vişne bahçesinde zaman geçir-
1. Tanzimat Dönemi aydınları toplumu yükseltme, uyarma ve kal- mesi, hayatının anlamını oraya bağlamasına zemin hazırlamıştır.
kındırma davasını ön safa almışlar, güzellik ve sanat değerini geri Vişne bahçesinin hayata bakış açısı ve hayattan beklentileri ile il-
plana atmışlardır. Bireyi eğitme, toplumu düzeltme amacı güt- gili bir sembol olduğunu düşünen bir kişi profili çizmiştir.
müşlerdir. Bu doğrultuda Namık Kemal’in eserinde halkın her
kesiminden insanın anlayabileceği açık, duru, yalın, etkileyici bir 2. Kararsız bir ruh hâlini vermiştir. Buradaki kararsız ruh hâli her-
üslup kullanıldığı görülmektedir. keste olmayabilir. Bazı insanlar, kalabalıkta olup sosyalleşmekten
2. Yazarın coşkulu, özgün, akıcı, doğal, anlaşılır, yalın bir dilinin ol- hoşlanırken bazı insanlar da yalnız kalmaktan hoşlanır. Her iki-
sinde de olamama durumu aynı zamanda kaygı ve kaçış isteğini
ması, eserin her kesime hitap ettiğini gösterir. Yazar, eserlerinde de içerir.
millî ve manevi değerleri coşkulu bir şekilde işlemesiyle tiyatro
oyunlarına hitap ettiği kitleye manevi duyguları adapte etme gibi 3. Metne şiirsellik kattığı söylenebilir. Bu şiirsellik esere estetik bir
bir rol yüklemiş ve bu şekilde tiyatroyla toplumu yönlendirme yapı kazandırırken izleyicide de seyir zevki katmaktadır.
gibi bir amaca hizmet etmiştir.

809