Page 813 - Türk Dili ve Edebiyatı - 10 | Beceri Temelli

Ortaöğretim Genel Müdürlüğü TÜRK DİLİ VE EDEBİYATI 10

CEVAP ANAHTARLARI
Yok! 2. KELİMENİN FARKLI
Senin şehirde tanıdıkların çoktur. ANLAMLARI ÖRNEK CÜMLE
Hele bir anlayalım akıllı mıdır, anarşik midir, neyin nesidir bu Görülmesini sağlamak. Fransız hokkabaz içeriye girip perdeyi
adam? açtırdıktan sonra çeşitli oyunlar gös-
Eylem Cümleleri: termişti.
Demem o ki bu deli dedikleri oğlan pek deliye benzemiyor. Birini veya bir şeyi işaretle Vitrindeki oyuncağı parmağıyla
Halis Ağa’nın foyasını çıkarırsan sen çıkarırsın ortaya. belirtmek. gösterdi.
Bir yol onlara danışsan, akıl öğreten çıkar elbet. Belirtmek, anlatmak. Bu söz onun iyi niyetini gösteriyor.
b) Olası Cevaplar:
Yüklemi eylem olan cümlelerde bir olay/hareket bildirilir. Ad Kanıtla inandırmak. Bunun böyle olduğunu size göstere-
ceğim.
cümleleri ise çoğunlukla varlık/durum bildirir.
Herhangi bir biçimde de- Gerçekleri çarpıtarak gösteriyor.
3. Çoğunlukla seslenme bildiren ifadelerin sonunda kullanılmıştır. ğerlendirmeye yol açmak
Bir tiyatro metninin sergilenmesinde ses boyutu da öne çıkacağı İstenilen veya söyleni- Bu çocuğa bir kişinin bile anlayış
için duygu ve seslenişlerin vurgusunu belirginleştirmiştir. len bir şeyi hoşgörüyle gösterdiğini sanmam.
karşılamak.
Etkinlik No.: 250
3. Bu sorunun cevabı öğrenciye bırakılmıştır ve yoruma açıktır.
1. Bu sorunun cevabı öğrenciye bırakılmıştır ve yoruma açıktır. Muhtemel cevaplar şöyle olabilir:
Muhtemel cevaplardan birisi şöyle olabilir: fena hâlde kızmak: dili tutulmak: Elmas'ın dili tutulmuştu, çıt çıkarmadan bakıyor-
küplere binmek, babam kardeşimin yaptıklarını görünce küplere du sadece.
bindi. Her dediğini yapmak: bir dediğini iki etmemek, onu öyle ağzı açık kalmak: Dillere destan İstanbul nezaketini o evde gör-
severdim ki bir dediğini iki etmezdim. düm, ağzım açık kaldı.
2. Bu sorunun cevabı öğrenciye bırakılmıştır ve yoruma açıktır. hayrete düşmek: Vaktiyle sen bile bu soğukkanlılığım karşısında
Muhtemel cevaplardan birisi şöyle olabilir: hayrete düşmüştün.
a) Kızmak, "Dakikalar geçtikçe sakinleşiyor, sakinleştikçe de küçük dilini yutmak: Kadıncağız beni bu hâlde görünce az kal-
için için kızıyor, üzülüyordum." sın küçük dilini yutacaktı.
b) Mecaz: "Tüm güzel ve yüce şeylere bayılırım. Doğuştan duy-
gusalımdır ben." Etkinlik No.: 252
Deyim: Her kan gördüğünde ayılıp bayılıyordu. 1. Bu sorunun cevabı öğrenciye bırakılmıştır ve yoruma açıktır.
Muhtemel cevaplardan biri şöyle olabilir: Metinde “dile getir-
3. Bu sorunun cevabı öğrenciye bırakılmıştır ve yoruma açıktır. mek” kelime gruba yerine “anlatmak” sözcüğünü kullanabilir-
Muhtemel cevaplardan birisi şöyle olabilir: İlk paragraf kolay dim. “Feyz almak” kelime grubu yerine de “etkilenmek” kelime-
anlaşılıyor. Öğrenci ikinci paragrafı kendi kelimeleri ifade ede- sini kullanabilirdim. Çünkü bu sözcükler yazılışları farklı da olsa
cektir. Örneğin: Çok dolaşımca ayaklarım şişmişti ben de bir altı çizili kelime gruplarıyla aynı anlamı taşırlar.
sandalyeye koydum onları. Okulların yiyecek ve diğer ihtiyaçla-
rını aldıktan sonra çeşitli haberleşmeler yapıyordum sonda biraz 2.
için rahatlıyordu işte bu zamanlarda ancak biraz dinlenebiliyor- Kelime Eş Anlamlısı Cümle İçinde Kullanımı
dum. “Mevkide gözüm yok, tek istediğim
Makam Mevkii
4. Bu sorunun cevabı öğrenciye bırakılmıştır ve yoruma açıktır. hayallerimi gerçekleştirmek.”
Muhtemel cevaplardan birisi şöyle olabilir: Ancak ve fakat söz- Mebus Milletvekili “Milletvekillerinin milleti temsil hakkı
cükleri. olduğunu herkes bilir.”
5. Bu sorunun cevabı öğrenciye bırakılmıştır ve yoruma açıktır. Muh- Meçhul Bilinmeyen “Ödevini yapıp yapmadığı bilinmiyor.”
temel cevaplardan birisi şöyle olabilir: “Ne şanslıyım sonunda ben kazan-
1. Nesnelerin sıcaklık, soğukluk, sertlik, yumuşaklık vb. nitelik- Talih Şans dım.”
lerini derinin altındaki sinir uçları aracılığıyla duymak, değ-
mek, el sürmek, temas etmek: Bir elektrik zilinin düğmesine
dokunduk. 3. Bu sorunun cevabı öğrenciye bırakılmıştır ve yoruma açıktır.
2. Almak, kullanmak, el sürmek: Buğdaydan, bulgurdan ne varsa Muhtemel cevaplardan biri şöyle olabilir: Evet, ocak kelimesi
kimse dokunmuyor, daha zor günlere saklıyordu. cümledeki bağlamına göre farklı anlamlarda kullanılabilir. Ör-
3. Sağlığını bozmak: Bu yemek bana dokunur. Bu hava dokundu. neğin “Ocağın önünde oturup yanan ateşe bakardık.” cümlesin-
de ocak kelimesi şömine anlamına gelir. “Annem evden çıkarken
ocağı söndürmeyi unutmuş.” cümlesinde ise bu kelime; ısı vere-
Etkinlik No.: 251
rek üzerine konan maddeleri ısıtan, pişiren alet anlamına gelir.
1. Bu cümlede “saat” kelimesi yerine “vakit/zaman” kelimesi kul- 4. “Gönül tahtına oturmak” ifadesinin karşılık bulduğu duygu çok
lanılabilir ve cümle, “Tiyatrodaki fıstıkçı ve gazozcuların halkın sevilmektir. Baş tacı etmek, el üstünde tutmak deyimleri aynı
gürültüsüne karışan sesleri içinde oyun vakti/zamanı geldi.” şek- duyguyu karşılayan benzer deyimlerdir.
linde yazılabilir. Ancak “−Saatleriniz ileri gitmiş, oyuna daha beş
dakika var diyor!” cümlesindeki “saat” sözcüğü yerine “vakit/ Etkinlik No.: 253
zaman” kelimesini kullanmak mümkün değildir. Çünkü keli-
meler, tek başlarına iken de bir anlam ifade ediyor olsalar bile 1. Muhtemel cevaplar şöyle olabilir: "İnsanlar yaşadıkları olayları
asıl anlam ve değerlerini kullanıldıkları cümleyle yani bağlamla ve durumları unutmamak için anılarını yazma gereği duymuş-
kazanır. Bu sebeple “saat” kelimesi, 1. cümledeki kullanımında tur.", "Önemli bir mevkide olduğu ve önemli olaylara tanıklık et-
belli bir zaman dilimini karşılarken 2. cümlede zamanı ölçen alet tiği için olayları ve insanları kendi cephesinden anlatarak tarihe
anlamını yüklenmiştir. bırakmayı düşünmüş olabilir.", "Kendisini çok önemsediği için

811