Page 816 - Türk Dili ve Edebiyatı - 10 | Beceri Temelli

TÜRK DİLİ VE EDEBİYATI 10 Ortaöğretim Genel Müdürlüğü

CEVAP ANAHTARLARI
“Yazara katılmıyorum çünkü hayat tekrarlarla dolu değildir, beple de öyküleme tekniğini kullanmıştır. Öğretici metinlerde
yollarda değişik ve ilgimizi çeken şeyler görebiliriz.” vb. bilgi verme amacı da bulunur. Yazar bu amaçtan dolayı açıklama
b) Metnin ana düşüncesi şudur: “Kitap, insana tabiattaki her tekniğini de kullanmıştır.
şeyden daha çok zevk veren, dinlendiren bir değerdir.”, “Sıkıcı b) Bu sorunun cevabı öğrenciye bırakılmıştır ve yoruma açıktır.
zamanları keyifli hâle getiren en güzel şeydir kitap okumak.” Muhtemel cevaplardan biri şöyledir: Anı türü, öğretici metin-
lerden biridir. Bu sebeple amacı edebî bir söyleyişten ziyade
Etkinlik No.: 261
bilgi vermektir. Yazar bu sebeple edebî söyleyişlere önem ver-
1. a) Okula gitmek amaç olmamalıdır. Genel olarak okulların ide- memiştir.
allerimize ulaşmak için araç olduğu belirtilmektedir. c) Bu sorunun cevabı öğrenciye bırakılmıştır ve yoruma açıktır.
b) Yazara göre gaye milletimizi ve memleketimizi en açık, anlaşı- Muhtemel cevaplardan biri şöyledir: Metni edebî amaçla tekrar
lır biçimde yine bize anlatmak olmalıdır. kaleme alacak olsaydım anlatımında tasvirlere, benzetmelere,
öznel ifadelere ve karşılıklı konuşmalara çokça yer verirdim.
2. Metnin anahtar kelimeleri “Türkçe, edebiyat, millî, ecnebi, Türk 2. Bu sorunun cevabı öğrenciye bırakılmıştır ve yoruma açıktır.
edebiyatı, millet” olarak söylenebilir. Yazarın bize iletmek istedi- Muhtemel cevaplardan biri şöyledir: Artık İstanbul’da yaşamak
ği mesaj Batı’yı kopya etmeyi bırakıp Türk edebiyatının millî bir istemeyen birçok Türk kendilerini Viyana'ya atmışlardı. Bunlarla
bilinçle oluşturulması gerektiğidir. bir kahvede buluşur, dertleşirdik. Kimse kimseye yardım edecek
3. Ana dilimizi özenle kullanmak hepimizin asli görevidir. Anadili- hâlde değildi. Onlar da parasızdı ve biraz sermayesi olanlar da
mize sahip çıkmalı, konuşurken ve yazarken bu konuda dikkatli lokanta ve pastane açmak, Macaristan'dan un ve tereyağı getirip
davranmalıyız. Kimi zaman mesaj atarken kısaltmalar yapılmak- satmak gibi çarelere başvuruyorlardı. Ben de yaşayabilmek için
ta, yazım kurallarına dikkat edilmemektedir. Kendi aramızda resimden başka bir çare bulmalı idim. O zamanlar bazı kimseler
konuşurken yanlış anlaşılmaların çoğu dilimizi doğru kullana- geçinebilmek için yüzük, saat gibi kıymetli eşyalarını satıyorlardı.
madığımız için gerçekleşmektedir. Dilimiz en önemli kültür Bunların Berlin'de daha pahalı olduğunu öğrenince biriktirdiğim
mirasımızdır. Bu nedenle Türkçeyi bilinçli kullanmak milletçe para ile ucuz fiyata küçük bir pırlanta yüzük alarak Berlin'e gö-
sorumluluğumuzdur. türdüm ve iki misline sattım. Aldığım marklarla Viyana'ya dön-
düm. Bu marklar Viyana'da iki misli kuron yani Avusturya parası
Etkinlik No.: 262 ediyordu. Çünkü kuron mütemadiyen düşmekte olduğundan
herkes parasını marka çevirmek istiyordu.
1. Bu sorunun cevabı öğrenciye bırakılmıştır ve yoruma açıktır.
Muhtemel cevaplardan biri şöyle olabilir: Anlatıma güç katıp Etkinlik No.: 264
anlatılanları okuyucunun zihninde bir resim karesi gibi canlan-
dırmak için böyle bir anlatım tercih edilmiş olabilir. Böyle bir 1. Bu sorunun cevabı öğrenciye bırakılmıştır ve yoruma açıktır.
anlatım ile okuyucu bahsedilen olay veya durumla ilgili ayrıntılı Muhtemel cevaplardan biri şöyle olabilir: “Dar bir sokakta yürü-
bilgiye sahip olacaktır. yorum. Sokağın başında yıkık eski bir ev…. Mermer bir merdi-
vende oturan uzun boylu bir genç düşüncelere dalmış. Karşı evin
2. “Bir ses ki buluğa ermemişlerin hançerelerinden çıktığı için ay- parmaklıklı penceresinde yaşlı bir adam ve fesli bir çocuk …"
dınlıktır denilebilir; içleri nağme ve nur dolu sabun balonları
boşluğa üfleniyor, dağılıyor ve çatlıyor gibi...”cümlesi benzetmeye 2. a) Bu sorunun cevabı öğrenciye bırakılmıştır ve yoruma açıktır.
örnektir. Benzetme ile anlatımı güçlendirmiştir. Yazar anlatmak Muhtemel cevaplardan biri şöyle olabilir: Yazar, bu parçayı oku-
istediklerini böylelikle daha akılda kalıcı ve ilgi çekici şekilde ak- ru bir olay içinde yaşatma amacıyla yazmış olabilir. Çünkü par-
tarabilmektedir. çada bir hareket, bir olay akışı vardır. Varlıklar ve nesneler bir
değişme ve gelişme içinde verilmiştir. Olay, belli bir zaman ve
3. Bu sorunun cevabı öğrenciye bırakılmıştır ve yoruma açıktır.
Muhtemel cevaplardan biri şöyle olabilir: “Hoca efendi çocukla- kişi kadrosuyla gelişmiş ve sonuca bağlanmıştır.
ra harfleri gösterirken bir yandan da tekrar etmeleri için onların b) Bu sorunun cevabı öğrenciye bırakılmıştır ve yoruma açıktır.
yüzüne bakıyordu. Tekrar ettiği harflerin öğrenildiğini anladık- Muhtemel cevaplardan biri şöyle olabilir: Parçadaki “arı kova-
ça mutlu oluyordu. Sonra yerinden kalktı ve okuyan çocukların nı” benzetmesiyle zihnimde “kalabalık” kelimesinin resmi oluştu.
hepsine teşekkür etti…” Metinlerde bu tür benzetmelerin kullanılması anlam zenginliğini
sağlar. Aktarılmak istenen bilgi ve duygular somutlaşır, göz önün-
4. Bu sorunun cevabı öğrenciye bırakılmıştır ve yoruma açıktır. de canlanır. Böylece metin daha ilgi çekici hâle gelebilir.
Muhtemel cevaplardan biri şöyle olabilir: Metinde betimleyici
anlatım kullanılırken burada tartışmacı anlatım kullanılmış tır. Etkinlik No.: 265
Tartışmacı anlatımda düşünce ve kanıları değiştirme söz konusu-
dur. Betimleyici anlatım benim hoşuma gitmiştir benim hoşuma 1. Bu sorunun cevabı öğrenciye bırakılmıştır ve yoruma açıktır. Muh-
gitmiştir. Çünkü ben ayrıntıları okumayı seviyorum. Betimleyici temel cevaplardan biri şöyle olabilir: Ben bu metinde kullanılan gör-
anlatımla yazılmış kısa bir yazı örne ği şöyle olabilir: Uzun, ince seli değiştirmek isteseydim tarihte iz bırakmış başarılı Türk kadın-
ve kıvrımlı bir yolda, kafamda hayatımı etkileyecek düşüncelerle larının görsellerini tercih ederdim. Çünkü metinde Türk kadınının
yürüyorum. Güneş gülen yüzünü şu sıralar pek göstermemekle kültürlü ve başarılı olması yönünde telkinler vardır.
birlikte bugün içimi biraz olsun ısıtıyordu. Sonra dikkatimi kar- 2. Bu sorunun cevabı öğrenciye bırakılmıştır ve yoruma açıktır.
şıdan gelen siyah yeleli, iri bacaklı ve ihtişamıyla göz dolduran bir Muhtemel cevap şöyle olabilir: Metinde bir milletin yükselmesi-
küheylan çekti. Küheylanın üstündeki güneşten parıl parıl parla- nin en önemli etkenlerinden biri de kadınların başarılı olmasıdır.
yan çizmeleri olan kepli adam, beni görünce hızlıca bu güzel ata Dünyanın ilk kadın pilotu Sabiha Gökçen de bu başarının sem-
“deeeh!” dedi. bollerinden biri olarak metnin görseliyle uyum sağlamıştır.
Etkinlik No.: 263 3. Bu sorunun cevabı öğrenciye bırakılmıştır ve yoruma açıktır.
Muhtemel cevap şöyle olabilir: Metinde kullanılan görsel okuyu-
1. a) Yazar, okuduğumuz metinde Türk ressamlarının resimlerini cuda ilgi uyandırmaktadır. Metin ile ilgili ön bilgi vermektedir.
sergilemek için Avrupa’ya gittiği bir dönemde mütareke sebe- Metinde anlatılanları tamamlamakta ve metinde bütünlük sağla-
biyle geri dönemeyişini ve Viyana’da yaşadıklarını anlatmayı maktadır. Böylece metin, daha akıcı ve ilgi çekici hâle gelmekte-
yani bir olayı okuyucuya aktarmayı amaçlamaktadır. Bu se- dir. Bu da okuyucuda okuma isteğini uyandırır.

814