Page 820 - Türk Dili ve Edebiyatı - 10 | Beceri Temelli

TÜRK DİLİ VE EDEBİYATI 10 Ortaöğretim Genel Müdürlüğü

CEVAP ANAHTARLARI

Etkinlik No.: 277 şekillenecektir. Dilin özenli kullanımı, bakış açısı, güçlü bir göz-
lem ürünü olması ve içten ifadelere yer verilmesi metinde belirle-
1. Metnin anlatıcısı 1. tekil kişidir. 1. tekil kişili anlatıma “kah- yici ölçütler olacaktır.
raman bakış açısı” adı da verilir. Kahraman bakış açısında an-
latıcı, olayın kahramanlarından birisidir; yaşanmakta olanları Etkinlik No.: 279
okuyucuya aktaran kişidir. “Annemin Taksim’deki binasının 1. Bu sorunun cevabı öğrenciye bırakılmıştır ve yoruma açıktır.
ilk katını bir İngiliz subayı işgal etmişti.”, “Hiçbir diyeceğim Muhtemel cevaplardan biri şöyle olabilir: Metinde geçen “Ben
yok, haklısınız, dedim.” cümlelerinde görüldüğü gibi yazar; yapabildiğim kadarını yapayım, sonra ne olursa olsun demek
kahramanlardan biridir, olayı gördüğü ve yaşadığı kadarıyla yok benim kitabımda. Geleceği, geleceğin Türkiyesi’ni, geleceğin
anlatmıştır. halkını düşünmek görevimdir.” ifadesi metin boyunca arzu edi-
2. Anı, otobiyografik karakterli bir metin türüdür. Anı gibi öğ- lenlere yönelik ipuçları vermektedir. Vazgeçmeden sürekli olarak
retici metinlerde de yazar ile anlatıcı aynı kişidir. Yazar-anla- çalışmayı ve geleceğin Türkiyesi’ni inşa etmenin her vatandaşın
tıcının kendi başından geçen yahut tanık olduğu olayları kah- görevi olduğunu bildiriyor. Bu doğrultuda devam edildiği takdir-
raman bakış açısıyla anlatması okurda gerçeklik duygusunu de fabrikalar, düzgün yollar, elektrikle donanmış köyler görebilir
perçinler, anlatımı kuvvetlendirir. ve ülkemiz için geleceğin Türkiyesi’ni inşa edebiliriz.
3. Edebî şahsiyetlerin tanık olduğu tarihî olayları anlatmaları, 2. Muhtemel cevaplardan biri şöyle olabilir:
içinden yetiştikleri toplumda bir bilinç oluşturmak ve kültürü
aktarmak için gereklidir. Bu bağlamda edebiyatçılar, tarihçiler-
den farklı bir yol izler. Tarih, insanlığın yaşadıklarını belgelere
dayandırarak tahlil eden bir bilimdir. Tarih yazarının bilim- Türkiye
sellik ilkesi ışığında gerçekleri objektif bir şekilde, insanlığı
yanıltmadan anlatması gereklidir. Bu tür anlatımlarda içten
ifadelere yer verilmez, nesnel bir duruş sergilenir. Bir tarih
yazarından farklı olarak anı türünde yazar başından geçenleri Azamet Medeniyet
samimi bir tavırla anlatır. Bir yandan tarihe tanıklık eder, di-
ğer yandan yaşamı boyunca tanık olduğu onca olay içerisin- Bakış Açısı
den anlatacağı anıyı seçmekte duygusal davranır. Bu sebeple
kendisini en çok etkileyen olayları anlatmayı seçen anı yazarı,
bir tarih metninden daha canlı ve etkileyici metinler oluşturur.
4. a) Metin 3. tekil kişi ağzından anlatıldığında bakış açısı deği-
şecektir. Örneğin: Millet Başarı
“Annesinin Taksim’deki binasının ilk katını bir İngiliz suba-
yı işgal etmişti. Altı oda mıydı ne? İngiliz cihet-i askeriyesi
aylık kirayı altı lira olarak saptamıştı. Fakat Terkos şirketi 3. Bu sorunun cevabı öğrenciye bırakılmıştır ve yoruma açıktır.
suyu kesince subay dışarıdan kovalarla su getirtiyordu. Bu Muhtemel cevaplardan biri şöyle olabilir: Türkiye için büyük bir
su parası kiradan düşülünce annesi borçlu çıkıyordu. Ara- gurur kaynağı olan Prof. Dr. Aziz Sancar’ın bu başarısı yazarın
dan bir yılı aşan bir zaman geçtikten sonra annesi şikâyet anlatmak istediği başarılardan biridir. Geleceğin Türkiyesi’ni
komisyonuna gidip durumu bildirmesini rica etti.” böyle başarılarla inşa edebiliriz. Metinde de örneklerle anlatılaan
b) İki metin karşılaştırıldığında kahraman bakış açısıyla yazı- geleceğin Türkiyesi’ni Prof. Dr. Aziz Sancar gibi ileriye taşımak
lan anı metninin daha etkileyici olduğu görülmektedir. Ya- için elimizden geleni yapmalıyız. Ülkemizi sadece Kimya değil
zarın kendi başından geçen bir olayı ve bu olay karşısındaki tüm bilimsel alanlarda temsil etmeliyiz. Bu başarılar, metinde
hislerini okura anlatması, okuru metni okurken edilgen de- bahsedilen savaştan galip çıkmamız için bize yardımcı olacaktır.
ğil, etken olmaya zorlar. Okurun hayal ve duygu dünyasını 4. Muhtemel cevaplardan biri şöyle olabilir: Metinde okuyucuyu
harekete geçirir. yönlendiren ifadeler; metinde geçen “Devletin yapamadığını,
Etkinlik No.: 278 yapamayacağını, millet, milletin yapamadığını yapamayacağını
devlet yapmalı.”, “Mamur olmalı Türkiye’nin her tarafı, müreffeh
1. Her iki metin de öğretici metinlerdendir. Öğretici metinlerde olmalı.” , “Devlet ve millet daima el ele olmalıdır.” ve “…yurdu-
kurgulama yoktur; yazar gördüklerini, yaşadıklarını bizzat an- muzun her tarafını aynı medeniyetle kavuşturalım istiyorum.”
latmaktadır. Bu metinler kahraman bakış açısı ile yazılır dola- cümleleriyle açıklanabilir.
yısıyla yazar hem kahraman hem de anlatıcıdır.
Etkinlik No.:280
2. Bu sorunun cevabı öğrenciye bırakılmıştır. Muhtemel cevaplar
şöyle olabilir: “Ben olsaydım kahramanlardan biri olarak öğ- 1. Yazarın yetiştiği toplumda Hristiyanlar, Rumlar ve Türkler iç
retici metin türünde yazmak isterdim çünkü başımdan geçen içe yaşamaktadırlar. Türkler arasında ağa ve beylerden oluşan
bir durumu, olayı anlatırken samimi ve içten bir şekilde yaza- egemen bir sınıf vardır. Bu kişiler birkaç köyü olan, kasabaların
bilirdim.”, “Ben olsaydım kurgusal bir metin yazmak isterdim servetlerini elinde bulunduran kişilerdir. Yazarın ailesi de toprak
çünkü yazacağım şeyleri istediğim gibi şekillendirebilirdim.” sahibidir. Topraklarında Bulgar işçileri çalıştırmaktadırlar. Ye-
3. Anı yazarı kendi özel hayatını konu etmek yerine çoğu kez mekler masalarda değil yer sofralarında çatalsız kaşıksız yenmek-
meslek hayatını, toplum içinde üstlendiği rolü ön plana alır. te, yer yataklarında yatılmakta, geniş duvarlarla çevrilmiş bahçe
Bu sebeple anı yazarı nesnel olmayı amaçlasa da tamamen içinde toprak evlerde yaşanmaktadır. Tüm bu unsurlar, yazarın
tarafsız davranma zorunluluğu söz konusu değildir. İnsan psi- içinde yetiştiği toplumun sosyal ve kültürel yapısını yansıtır.
kolojisi göz önüne alındığında bu durumun haklılığı daha iyi 2. Bu sorunun cevabı öğrenciye bırakılmıştır ve yoruma açıktır.
anlaşılır. Ancak tarafsız olmayan, yaşadığı zamanı gerçekçi ve Muhtemel cevaplardan biri şöyle olabilir: Yazarın çocukluğunda
nesnel biçimde anlatmayı başaramayan metinlerin tarih için oynadığı oyuncaklar, içinde yaşadığı coğrafyanın gelenek ve anla-
bir belge olması mümkün değildir. yışı hakkında ipuçları verebilir. Örneğin yazar, at kılından top ya-
4. Yazma etkinliği öğrencinin birikimine ve hayal gücüne göre parak oynadığından bahseder. Orta Asya kültüründe ve Osmanlı

818