Page 823 - Türk Dili ve Edebiyatı - 10 | Beceri Temelli

Ortaöğretim Genel Müdürlüğü TÜRK DİLİ VE EDEBİYATI 10

CEVAP ANAHTARLARI
2. Bu sorunun cevabı yoruma açıktır. Muhtemel cevaplar şöyle ola- 3. Kesme işareti : Özel isme getirilen durum ekini ayırmak
bilir: Yaşadıklarım, Güzel Anların Anıları, Unutamadıklarım... amacıyla kullanılmıştır.
3. Anı türünde çok eser verilmesi ile ilgili olası cevaplar şunlar ola- Virgül : Sıralı cümleyi birbirinden ayırmak amacıyla
bilir: Anı türünde yazılar oluşturulurken herhangi bir kaynağa kullanılmıştır.
ihtiyaç yoktur. Ayrıca olaylar, yaşamlar istenildiği kısımlarıyla İki nokta : Açıklama yapmak amacıyla kullanılmıştır.
anlatılır; bu da yazara anlatımda serbestlik sağlar. Anneler, ba- Nokta : Cümlenin bittiğini göstermek amacıyla
balar, öğretmenler ve büyükler yaşadıkları farklı, ilginç olayları kullanılmıştır.
hep anlatırlar. Anılar yaşamın her an içindedir, bu nedenle anı da 4. “Tabloda verilen “yapılacak” sözcüğü cümleden çıkarılırsa “Vey-
edebiyatımızda çokça tercih edilmiş bir tür olabilir. sel, kendisi için yapılacak özel bir gecenin hazırlığı için İstan-
bul'daydı.” cümlesinin yapısı değişir. Çünkü cümle bu haliyle
4. Meslek Anıları Savaş Anıları Edebî Anılar girişik birleşik bir cümledir. Girişik birleşik cümleler, içinde
Saray ve Ötesi Vatan Yolunda Edebî Hatıralar eylemsi bulunan cümlelerdir. “Yapılacak” sözcüğü de bir eylem-
sidir. Bu sözcük yan cümle görevini üstlenerek girişik birleşik
Türk’ün Ateşle Gençlik ve Edebiyat
Zoraki Diplomat cümle kurmuştur.
İmtihanı Hatıraları
Çocukluğum, Gençliğim, Etkinlik No.: 290
Politikada 45 Yıl Çankaya Siyasi ve Edebî Hatıra-
larım 1. meyve vermek: Eser ortaya çıkarmak, faydasını görmek.
ışık tutmak: Yol göstermek, kılavuzluk etmek.
Etkinlik No.: 288
2. Öğrencinin bilgi birikimine bağlı olarak aşağıdakine benzer bir
1. “Bayramdan bir gün önce hazırlanmaya başlardı.” ve “Hatta bir- cümle yazılabilir:
kaç kere de kütüphanede bana dinletmişti.” cümleleri fiil cüm- Bir nesil, Sezai Aydın’ın hayat verdiği Fred Çakmaktaş karakteri
lesidir. Bu cümleler “Bayramdan bir gün önce hazırlıklar vardı.” ile büyüdü.
ve “Hatta birkaç kere kütüphanede dinleyenlerden birisi de ben- 3. Öğrencinin bilgi birikimine bağlı olarak aşağıdakine benzer
dim.” şeklinde isim cümlelerine dönüştürülebilir. İsim cümlesi cümleler yazılabilir:
olarak “Müthiş güzel bir hitabet sanatı ve etkileyici bir sesi var- (Toplum bilim) Bugünkü kuşak eski kelimeleri anlayamıyor
dı.” ve “Bu el öpme merasimi sırasında öyle bir duruşu vardı ki, pek.
sanki askeri bir kıtada, askeri bir törendeydi.” cümleleri “Müthiş (Teknoloji) Yeni kuşak telefonlarda hologram teknolojisi de
güzel bir hitabet sanatı ve etkileyici bir sesle insanları büyüler- olacakmış.
di.” ve “Bu el öpme merasimi sırasında öyle bir duruşu vardı ki,
sanki askeri bir kıtada, askeri bir törendeymiş gibi hissettirirdi.” Etkinlik No.: 291
şeklinde fiil cümlelerine dönüştürülebilir. 1. Sözcüklerin anlamlarını tahmin etmek öğrencilere göre farklılık
2. Metinde geçen “29 Ekim sabahı erkenden kalkar, tıraşını hemen gösterebilir.
olur böylece merasimimiz başlardı.” cümlesi bağımlı sıralı cüm- Sözlük anlamları şunlardır:
ledir. “Sinemaya gittim, çerez aldım, filmi izledim.” cümlesi de peşinden koşmak: Yapmak istediğini elde etmek için uğraşmak.
bağımlı sıralı cümleye örnek olarak verilebilir. mümkün kılmak: Üstesinden gelinemeyecek bir sorunu çözü-
3. Bu sorunun cevabı öğrenciye bırakılmıştır. Muhtemel cevaplar- me kavuşturmak.
dan biri şöyle olabilir: “Bu okuldan sessizce gideceğim.” ve “Bu kabuğunu çatlatmak: İçinde bulunduğu güç, olumsuz veya
yazdıklarımı okuyacaktı.” kötü durumdan kurtulup rahatlamak.
4. Bu sorunun cevabı öğrenciye bırakılmıştır ve yoruma açıktır. 2. Göz kelimesiyle ilgi farklı deyimler ve cevapları öğrencilerin
Muhtemel cevaplardan biri şöyle olabilir: “Çocukluğumda an- bilgi birikimine göre farklılık gösterebilir.
nem ve babamla pikniğe gidip çimenlerin üstünde coşkuyla Örnek deyimlerin sözlük anlamları şunlardır:
hoplayıp zıpladığım günleri çok özlüyorum. Yine bir piknik sa-
bahı gideceğimiz yer soğuk olursa diye yedek bir mont almıştım. “Göz” Kelimesinin Cümledeki Kullanımı
Oraya vardığımızda heybetli bir dağ gördüm ve heyecanla dağa Geçtiği Deyimler
doğru kolumda montla koşmaya başladım. Tırmanışın ilk daki- Gözden düşmek, Yaşlılara takındığı düşmanca tavırları
kalarında enerjim o kadar çoktu ki bu enerji hiç bitmeyecek zan- gözünden düşmek. nedeniyle gözümden düştü.
nettim. Aradan bir süre geçti ve ayağım kaydı, kolumdaki mont Teşebbüs hamle, gayret, aksiyon ne
bir çalıya sertçe sürtündü.” Gözü dönmek. demektir; bu gözü dönmüş insanlar-
dan öğrenmek lazım.
Etkinlik No.: 289
Gözü yememek. Bu kadar ağır kaldırmayı gözü ye-
1. Bu sorunun cevabı öğrenciye bırakılmıştır ve yoruma açıktır. medi.
Muhtemel cevaplardan biri şöyle olabilir: Metin incelendiğin- Her fırsatta onu yererek göze girme-
de bazı cümlelerin bir durumu, düşünceyi, olayı tek başına Göze girmek. ye çalışan birkaç tıynetsiz dalkavuk
anlatırken bazı cümlelerin ise birbirini tamamladığı, açıkladığı da elbet renk verdiler.
veya yorumladığı görülür. Farklı türdeki cümleler, aralarında Göz değmek. Her yarışmanın birincisiydi bu
bu şekilde ilişkiler kurarak bütünleşip metne anlam zenginliği çocuk, göz değdi başarısı düştü.
katarlar. Bunlardan kaç babayiğit bu ölüm
Göze almak.
2. Komitede Behçet Kemal Çağlar, yarışını göze alabilir?
Basit Cümle Vedat Nedim Tör ve Yaşar Kemal 3. Kalmak kelimesiyle ilgi kullanılan bağlama göre farklı anlamlar
bulunuyordu. ve cümleler öğrencilerin bilgi birikimine göre farklılık göstere-
bilir.
Sıralı Cümle Kapının dışından Veysel’i izliyor, Örnek anlam ve cümleler aşağıdaki gibidir.
gözünü ondan ayırmıyordu.

821